گزارش کنگره حزب جمهوری اسلامی از تأسیس تا تشکّل

گزارش کنگره
حزب جمهوری اسلامی از تأسیس تا تشکّل (از زبان شهید مظلوم آیت الله بهشتی)
روزنامه جمهوری اسلامی در روز 20/2/62 در آستانه تشکیل نخستین کنگره حزب جمهوری اسلامی یکی از درس های تشکیلاتی شهید مظلوم آیت ا... بهشتی را منتشر نموده است که بخش هایی از آن را در زیر می آوریم:
حزب جمهوری اسلامی از تأسیس تا کنون
یک تشکیلات معمولا خودش را با آموزش و سازندگی تشکیلاتی و کلاس ها و حوزه های سازنده در ابعاد عقیدتی و سیاسی و تمرین دهنده در فعالیت های اجتماعی، سیاسی نظامی و شکل دهنده در ابعاد معنوی و اخلاق آغاز می کند و جلو می برد... . بعد وقتی تشکیلات مایه دار شد، مستقر شد و مورد قبول جامعه قرار گرفت می رود سراغ اینکه در سرنوشت سیاسی جامعه اش حضور مؤثر پیدا بکند و می تواند در ساختن آینده جامعه نقش مؤثری داشته باشد. در آن موقع مقدار قابل ملاحظه ای از قبیل انتخابات، روی کار آمدن دولت، تهیه برنامه های اقتصادی و اجتماعی اجرائی و برنامه های آموزشی اجرایی را ثبت خواهد کرد... .
حزب جمهوری اسلامی هم به عنوان یک تشکیلات اسلامی، هم به عنوان یک تشکیلات سیاسی علی القاعده باید همین راه را می رفت. بنیانگذاران حزب هم در آغاز به یک چنین حرکتی با یک چنین سیری و آماده یک چنین تلاشی با اینگونه برنامه ها بودند ولی...
جامعه ما بر اساس ایمان و اعتقادی که به انقلاب و شناختی که از مسیر کلی انقلاب اسلامی و جمهوری اسلامی به حزب روی آوردند و حزب بر خلاف پیش بینی مؤسسین ناچار شد قبل از اینکه یک کار تشکیلاتی سازمانی از یک جای کوچک شروع کند و بصورت تشکیلات گسترش دهد ناچارا همه توانش را روی ایجاد دفاتر در تهران و شهرها به کار برد و بجای حوزه های حزبی دفاتر حزب بوجود آمد... چندین میلیون نفر آمدند و اوراق تقاضای عضویت را تکمیل و به دفاتر دادند...
- بعد از معلوم شدن زمینه قبول و اعتقاد مردم نسبت به حزب یک مقدار وظیفه بر دوش حزب آمد، مثلا در رابطه با مسائل جاری صحبت می شد که روز کارگر است و هنوز سه ماه از پیروزی انقلاب نگذشته که روز کارگر مطرح می شود. روز کارگر باید بدست گروه های دیگر اداره بشود یا با برنامه ها و شعارها و خط اسلامی و بدست نیروهای اسلامی برگزار کنیم. ولی برای تشکیلات 500 نفری، 1000 نفری رفتن به این میدان میسر نیست و ما امروز را با حضور کارگران مسلمان برگزار کردیم و شعار روز کارگر بعنوان یک شعار بی اثر و کم اثر فقط در خدمت منحرف کردن حرکت کارگری ما از راه اسلام به راه های دیگر در دست دیگران بود و این باید بیاید در دست نیروهای مسلمان و مؤمن و این کار عمل شد.
 می بینید قصه عکس شد؛ یعنی قبل از اینکه حزب بتواند فعالیت های سازنده تشکیلاتی بکند می رود سراغ انجام وظائف بزرگ اجتماعی که تشکیلات های به ثمر رسیده و به سن بلوغ رسیده به سراغ آن می روند. این نوزاد حزب که دو ماهه بود می خواهد برود و گرز یک پهلوان را بلند کند و این کار انجام و موفق هم می شود. و نمونه هائی دیگر روز زن، مجلس خبرگان قانون اساسی و غیره....
- حزب تصمیم می گیرد با اطمینانی که مردم دارند با همکاری هایی که روحانیت دارد در همه حوزه ها نامزد معین کند به امید اینکه اکثریت قاطع مجلس خبرگان کسانی باشند که اسلامی فکر کنند و یک قانون اساسی دارای اصالت اسلامی بدست آید...
- حزب به عنوان یک نهادی که در آن موقع حوزه های تشکیلاتی حزبی نداشت و هنوز به این کار دست نزده بود ولی همان زنجیر دفاتر حزب آن را بصورت یک تشکیلات مؤثر درآورده بود و با داشتن صدها دفتر لااقل یک فکر را به مردم عرضه کند و با روحانیت هم فکرش را هماهنگ کند که این هم مهم و اعتماد و اطمینان مردم هم به حزب که مهم بود و در نتیجه پیروزی قاطع در انتخابات مجلس خبرگان بدست آمد.
- حزب در انتخابات رئیس جمهوری هم تصمیم گرفت وارد بشود. متاسفانه با اشکالاتی که بر سر راه انتخاب شدن نامزد حزب بوجود آمد برنامه حزب نخست به هم خورد... در آن موقع یادم می آید که یکی از آقایان در مصاحبه ای گفته بود که حزب مُرد ولی ما معتقد بودیم که خیر حزب زنده است و به شرطی زنده خواهند ماند که همه ما در قلبمان موفق باشیم و در روحمان انگیزه خدائی داشته باشیم. اگر انگیزه خدائی داشته باشیم زنده هستیم و چون امیدوار بودیم و با امید فراوان و با روحی سرشار از نگرش به آینده می گفتیم:
ما در انتخابات مجلس شورای اسلامی شرکت فعال خواهیم کرد ان شاء ا... پیروز خواهیم شد. بعد شرکت کردید و پیروزی قاطع بدست آوردید و خلاصه داشتن یک اکثریت قاطع همفکر در مجلس مقننه و روی کار آمدن یک دولت همفکر در قوه مجریه و روی کار آمدن بسیاری از استاندارها و فرماندارها و مسئولان همفکر در شهرهای مختلف، همفکر شدن نهادهای انقلاب با حزب و بازگشت آنها از اشتباهی که در اواخر سال 58 دچار آن شده بودند موفقیت حزب را می رساند.
- حزب در حقیقت به دلیل داشتن پایگاه مردمی وسیع از همان آغاز و به دلیل بودن وظائف اجتماعی سنگین و تعیین کننده بر سر راهش ناچار شد به کارهایی دست بزند که احزاب دیگر سال ها پس از تأسیس و پیشرفت تشکیلاتی به آن دست می زنند و طبیعی است که این کارهای بزرگ همه نیروهای ما را گرفت. حالا صرف نظر از اینکه مؤسسین حزب همه در شورای انقلاب بودند و در طول آن مدت مسئولیت های کشوری را هم بدوش داشتند دیگر توان قابل ملاحظه ای برای کار تشکیلاتی نبود مگر در حد همان تشکیلات دفتری.
- سخنی که با شما داریم نه پیرامون انتخابات است نه پیرامون چیزهای دیگر، پیرامون حرکت تشکیلاتی است و گسترش آن، بخواست خدا برای حرکت پیگیر و شبانه روزی تشکیلاتی حزب به عنوان یک تشکیلات اسلامی آماده باشید و یادتان نرود و یادمان نرود که روح این کار تشکیلات ایمان به خدا و اخلاص برای خدا و عمل برای خدا کردن و عمل صالح داشتن است.
بنابراین هم تقوای ستیز داشته باشید هم تقوای پرهیز.
- در سال 60 ما موفق شدیم اساس کارهای تشکیلاتی حزب را با استفاده از همه تجارب گذشته و مطالعات دیگرمان از نو بریزیم... بنده به شما عرض می کنم که هر وقت موفق شدید در محل خودتان یک حوزه حزبی اینجوری داشته باشید آن وقت بدانید تازه کار حزب جمهوری اسلامی در آنجا آغاز شده است. به امید توفیق خداوند متعال که بتوانیم که اگر بخواهیم می توانیم؛ به امید اینکه مصمم باشیم و تلاشی که با آگاهی های کافی و اخلاص فراوان و برای خدا کار کردن را، در راه خدا کار کردن فعالیت های تشکیلاتی مان را سامان اساسی بخشیم ان شاء ا... (ج 62.2.20)

مصاحبه مطبوعاتی حجت الاسلام خامنه ای دبیرکل حزب جمهوری اسلامی پیرامون نخستین کنگره
حجت الاسلام سید علی خامنه ای دبیرکل محترم حزب جمهوری اسلامی ضمن شرکت در یک مصاحبه مطبوعاتی در رادیو تلویزیون به سئوالات مختلف پیرامون برگزاری اولین کنگره حزب جمهوری اسلامی پاسخ گفتند. قسمت هایی از این مصاحبه در زیر می آید:
- تشکیل کنگره یک مقطع طبیعی برای روند حزب محسوب می شود. کنگره به معنای ارتباط کادرهای تصمیم گیرنده با افراد و اعضای حزب است. در حقیقت کنگره به معنای ریشه دار شدن و ریشه دار بودن حزب و نفوذ در اعماق جامعه است...
- کنگره بخشی از حیات حزب و وسیله ای برای تداوم حزب محسوب می شود.
سئوال- آیا در کنگره حزب فقط شورای مرکزی حزب انتخاب خواهند شد یا روی مواضع جدید حزب نیز بحث خواهد شد؟
جواب– یکی از کارهای کنگره تعیین اعضای شورای مرکزی است. همانطوری که شاید مطلع باشید که اعضای اولین کنگره شورای مرکزی بوسیله پنج نفر مؤسس حزب انتخاب شدند و بعد از آنکه بعضی از آن برادران به شهادت رسیدند و افراد کمتر شدند بقیه بوسیله خود شورای مرکزی تعیین و برگزیده شدند و حالا ان شاء ا... کلیه اعضای شورای مرکزی با انتخاب اعضای حزب یعنی کنگره حزب که برگزیدگان اعضاء هستند انتخاب خواهند شد. این مساله یکی از کارهائی است که کنگره به عهده دارد.
علاوه بر این اساسنامه و مرامنامه را تصویب خواهد کرد و همچنین شورای داوری را که یکی از بالاترین رده های حزبی است انتخاب می کنند و همچنین درباره مواضع بحث و گفتگوئی بعمل خواهد آمد. و نسبت به مواضع حزب نیز اگر نظری باشد در آنجا ارائه خواهد شد.
- در شکل کلی سازماندهی حزب تغییری ایجاد نخواهد شد لکن در اساسنامه پیشنهادی اصلاح شده ای که به کنگره تقدیم می شود تا در آنجا مورد نظر و در نهایت تصویب قرار بگیرد تغییراتی جزئی در سازماندهی پیش بینی شده است. بنابراین اگر همان اساسنامه تصویب بشود در کل استخوانبندی سازماندهی حزب تغییری بوجود نخواهد آمد لیکن در برخی از جزئیات چرا.
سوال- شما چه انتظاراتی از کنگره دارید و نقش حزب در روند انقلاب را چگونه ارزیابی می کنید؟
ج- ارزیابی در مورد حزب ارزیابی مجموعه افرادیست که خودشان را وابسته به انقلاب می دانند و برای انقلاب بیشترین و بالاترین نقش را همواره قائل بودند و تلاش خودشان را در این راه انجام داده اند. طبیعی است که در آغاز تشکیل یک نظم جدید در جامعه و شالوده ریزی یک نظام نوین آن هم بعد از این همه ویرانی که در طول سال های دراز قبل از این وجود داشته نمی توان انتظار داشت که همه کارها به سهولت انجام پذیرد و همه هدف ها بزودی بدست آید و پی در پی کامیابی هایی در اجتماع حاصل شود. لکن باید انتظار داشت که همه تلاش کنند و تمام تلاش و فعالیت خودشان را در خدمت به انقلاب قرار بدهند و در این راه متمرکز کنند و این کار در حزب انجام گرفته.
- حزب از روز اول ولادت خود تا به امروز تلاشش را در خدمت هدف های انقلاب قرار داده است چه در ماه های اول پیروزی انقلاب که کلیه کارهای تبلیغاتی و حرکات امور اجتماعی با دست اندرکاری حزب انجام می گرفت و راهپیمائی ها و اجتماعات و برگزاری مراسم نماز جمعه تا همه مراسم های دیگری که انجام می گرفت و انتشار پوسترها و اطلاعیه های گوناگون مربوط به مسائل عمومی همه از حزب صادر می شد و چه در دوران انتخابات مجلس شورای اسلامی که حزب علیرغم فشار و شانتاژهائی که علیه آن و مسئولان آن وجود داشت چشم به بهترین افراد و عناصر برای کاندیدائی مجلس شورای اسلامی دوخته بود و اهمیت به این مسئله نمی داد که برای آمدن به مجلس شورای اسلامی فلانی حزبی باشد یا نباشد و چه در دوران ریاست جمهوری و در میدان های مختلف اجتماعی و سیاسی و نظامی به فعالیت های خودشان مشغول بودند تا امروز همراه حزب به عنوان این مجموعه مقصدی و هدفی جز پیشرفت انقلاب و نزدیک شدن به اهداف انقلاب نداشته است. ما قضاوتمان درباره موقعیت حزب با این دید و از این نگاه است.
سئوال- آیا پس از شهادت شهید مظلوم آیت ا... بهشتی تغییراتی در خط مشی کلی حزب پدید آمده یا خیر؟
ج- ما حرکت اساسی و اصولیمان از زمان شهید بهشتی تا امروز هیچ گونه تغییری پیدا نکرده است و موجبی هم برای این تغییر وجود نداشته و ندارد. همانطوری که مطلع هستید مواضع ما امروز در دسترس و در اختیار همه برادران و خواهران حزبی است و همه آن را می خوانند و فرا می گیرند و برادرمان جناب آقای هاشمی رفسنجانی آن را تدریس می کنند و در موضع اطلاع و فراگیری همه آحاد ملت قرار دارد. این مسئله در زمان شهید بهشتی و با کمک مؤثر ایشان تنظیم و به رشته تحریر درآمده و آن روز مواضع ما همین بود و امروز هم همان است و امیدواریم که بتوانیم این را تکمیل هم بکنیم و هیچ گونه تغییر نیز در خط مشی اصولی ما از آن زمان تا به امروز بوجود نیامده است.
سوال- حزب جمهوری اسلامی در طول این پنج سال پس از پیروزی انقلاب اسلامی چه فراز و نشیب هایی را داشته است؟
ج- فراز و نشیب های حزب جمهوری اسلامی در حقیقت نسبت به عمر کوتاهش خیلی فراوان است. ما این حزب را در غربت آغاز کردیم و این حزب در غربت متولد شد. قبل از پیروزی انقلاب این حزب پایه گذاری شد و آن هنگام بود که ما انتظار آن را داشتیم که پس از اعلام رسمی حزب همه ما بازداشت شویم و در فکر بودیم که کسانی را به جای خودمان معین کنیم که هنگامی که ما بازداشت شدیم آنها باشند و حزب را بصورت مخفیانه ادامه بدهند؛ آن زمان ولادت حزب بود. با پیروزی انقلاب اسلامی اقبال عمومی و وسیع مردممان به حزب شروع شد... یک روزهائی بود که در شهر تهران اگر معلوم می شد یک نفری وابسته به حزب است کسانی او را مورد تهاجم و دشنام و اهانت قرار می دادند، عوامل و ایادی بودند که اینجا و آنجا می گشتند و افرادی را به اتهام انتساب به حزب جمهوری اسلامی مورد اهانت قرار می دادند و وابستگی به این سازمان، آن حزب، آن گروه معلوم الحال و خائن و ضد انقلاب روا و جایز بود و بی اشکال و موجب هیچ گونه خصومت و دشمنی با مسئولین درجه یک کشور یعنی رئیس جمهور وقت و اطرافیانش نمی شد اما وابستگی به حزب جمهوری اسلامی که یک حزب اسلامی بود و شخصی مثل شهید بهشتی در رأس آن قرار داشت از نظر آنها جرم محسوب می شد. و این هم یک دورانی بود که ما گذراندیم...
یک روزی بود که عزیزانی از دست رفتند و شهید شدند و روزهائی هم بوده که همه تلاش ها و امکاناتی که انسان هایی بزرگ چون شهید بهشتی و شهید باهنر داشتند مصرف می شده و در خدمت پیشرفت حزب به کار رفته. به هرحال حوادثی که در این چهار سال و چند ماه گذراندیم تحقیقا چندین برابر حوادث طبیعی یک چنین مدتی است.
سوال– در مورد این مساله که تبلیغات زیادی صورت گرفته تا اصل ضرورت تشکل خدشه دار گردد و آیا تشکیل کنگره حزب می تواند این گونه سمپاشی هایی را خنثی سازد؟
ج– ما فکر می کنیم که کنگره محتاج تلاش ویژه ای در این جهت نیست؛ اگر این کنگره خوب برگزار شود و موفق باشد و اگر حزب بتواند حسن عمل نشان بدهد این زمزمه ها و سمپاشی ها بخودی خود از بین خواهد رفت. البته شاید آن کسانی که درباره نفی تشکل در جامعه صحبت می کنند افراد مغرضی هم نیستند چرا که کسانی مغرض در میان آنها هستند و اصل بها دادن به این زمزمه ها هم از روی غرض ناشی می شود؛ لکن بسیاری از افراد هستند که به درستی نمی دانند که حزب برای چیست و چه فایده ای و چه ثمره ای را برای اجتماع و انقلاب داراست. (ج 13/2/62)

سخنان حجت الاسلام رفسنجانی در دیدار با اعضاء ستاد برگزاری نخستین کنگره حزب جمهوری اسلامی
حجت الاسلام و المسلمین هاشمی رفسنجانی در دیدار با اعضای ستاد برگزاری نخستین کنگره حزب جمهوری اسلامی سخنان مبسوطی پیرامون کنگره و حزب ایراد فرمودند که قسمت هایی از آن را در زیر می آوریم.
ایشان ضمن تشکر از اعضای ستاد گفتند:
این کنگره نقطه عطفی هم در تاریخ حزب جمهوری اسلامی و هم نقطه عطفی در تاریخ تحزب در دنیای اسلام مخصوصا در منطقه ما است.
رئیس مجلس شورای اسلامی در ادامه سخنان ضمن اشاره به چشمگیرترین کمبود جامعه ما، یعنی تشکل اسلامی گفتند: در هر مقطعی که یک نهضت اسلامی به رهبری روحانیت و مسلمان ها آغاز شده آنچه که مسلمان ها را زجر داده و آنها را عقب رانده نداشتن تشکیلات و پراکنده کاری و متشکل بودن نسبی دشمنان بود. در آغاز نهضت اخیر روحانیت که امام رهبری می کردند [و] تا امروز ادامه دارد در کارهای اجرائی مبارزه هر روز به نیاز شدید تشکیلات برخورد می کردیم که فاقد آن بودیم...
- در شش سال اخیر مبارزه که گروهک‌های دیگری نسبتا متشکل برخورد می کردند با اینکه بسیار تعداد کمی بودند، با این صورت این پیش می آمد که اینها جریان اصلی مبارزات را تحت الشعاع قرار می دهند.
- کسانی که پیش قدم شدند در تاسیس حزب جمهوری اسلامی و کسانی که به شدت استقبال کردند افرادی بودند که این کمبود (نداشتن تشکیلات اسلامی) را احساس می کردند.
- کسانی که در جریان کارشکنی های فراوانی بودند که علیه حزب جمهوری اسلامی در این چهار سال بودند و مشکلات فراوانی را در این مخالفت ها لمس می کردند، آن هائی مقاومت کردند که در اثر تجربیات مطمئن بودند که تشکیلات اسلامی برای آنها ضرر ندارد.
آقای هاشمی در ادامه افزودند: علیرغم مشکلات کاری و کارشکنی های فراوان توانستیم حزب را سرپا نگهداریم و رشد نسبی بدهیم و به جائی برسیم که امروز کنگره بزرگ حزب را تشکیل بدهیم و جمع زیادی از زبده گان نیروهای اسلامی را دور هم جمع کنیم و تصمیمات ریشه ای درباره تحکیم پایه های حزب بگیریم و آن را محکم کنیم.
ما پیش بینی کرده بودیم که وقتی تعداد اعضاء به 300 نفر رسید کنگره را تشکیل دهیم ولی با استقبال عظیم مردمی که در همان ساعات اول در سراسر کشور از هزارها نفر تجاوز کرد معلوم شد که فکر درستی نبود و پس از آن شهید مظلوم بهشتی خیلی اصرار بر تشکیل کنگره داشتند.
- مطمئنا اگر حزب بخواهد ماهیت حزبیش را داشته باشد نمی تواند بدون کنگره باشد و کنگره جایی است که نخبه ها و برگزیده ها با رای مستقیم اعضای حزب که در حوزه ها انتخاب شدند جمع می شوند و روی مسائل اصولی حزب تصمیم می گیرند و شورای مرکزی و شورای داوری را انتخاب و مرامنامه و اساسنامه را تصویب می کنند.
 به هرحال اساس حزب را که باید انتخابی و با آزادی اعضاء باشد تبلورش را ما در کنگره و تصمیمات کنگره می بینیم.
- به خاطر اعتماد تا قبل از کنگره هم ما توانستیم بصورت یک حزب عمل بکنیم اما در این مقطع (تشکیل کنگره) وارد مرحله تازه ای خواهیم شد و این مرحله نشان تثبیت موقعیت حزب و پابرجا شدن یک حزب اسلامی مورد اعتماد مردم و جامعه است.
- دشمنان اسلام، انقلاب، خط امام و دشمنان حزب قاعدتا بیکار نمی نشینند. ما قبل از کنگره شاهد بعضی از شیطنت ها هم بودیم؛ خوشبختانه موثر واقع نشد ولی آنها مأیوس نمی شوند و تا امکان داشته باشد حرکتی خواهند کرد. این مربوط به امروز هم نیست، حزب جمهوری اسلامی به خاطر نقشی که در جامعه می تواند داشته باشد بی دشمن نبوده و نیست. آنهایی که حزب را منفجر کردند و آن همه شهید را در یک روز از ما گرفتند و آنهایی که به شخصیت بارز حزب و شهید مظلوم بهشتی اهانت روا داشتند و ما همه را مورد تعرض همه گونه اتهامات قرار می دادند نمرده اند؛ ممکن است از آن قدرت قبلی افتاده باشند ولی دوباره ممکن است در شکل، لباس، و شیوه های جدیدی برخورد بکنند و دوستان حزبی ما باید مواظب باشند.
من عرض می کنم که اگر این بار تجربه تشکیل حزب اسلامی به شکست بیانجامد برای مدت طولانی در یکی دو نسل آینده لااقل دیگر تشکیلات اسلامی پا نخواهد گرفت. و این باعث می شود عده ای مردد شوند و دشمنان همین را می خواهند.
- چطور می شود چهره هایی چون شهید مظلوم بهشتی و باهنر را که از چهره های بسیار معتبر انقلاب و بلکه از چهره های منطقه و معروف از بنیانگذاران این حزب هستند و جانشان را در راه همین حزب دادند را نادیده گرفت، حزبی که در مدت کوتاهی 10 نفر شهید از شورای مرکزی 100 نفر از کادرهایشان در جبهه و در مقابله با منافقین و تروریست ها شهید شده اند.
- حزبی که افتخار قسمت عمده از یک سهم عظیم از میدان به در کردن جریان لیبرالیسم را دارد.
حزبی که صدها روحانی متعهد و مبارز در کادرهای خودش دارد، حزبی که تعداد زیادی از ائمه جمعه را همراه خودش دارد... حزبی که مهمتر از همه اینها مورد اعتماد امام امت است که ما با مشورت امام و جلب موافقت امام... تاسیس کردیم... هرجا که گرفتاری برای ما پیش آمد ایشان رفع کردند، حزبی که در مجلس مقبول است، در جامعه مقبول است، در روحانیت مقبول است، در دنیا اعتباری کسب کرده... اگر این حزب نتواند پابرجا بماند و شکست بخورد دیگر تشکل های اسلامی چطور می توانند باشند.
- حزبی که دبیرکل آن امروز شخصیتی است مثل آقای خامنه ای که نزدیک به 17 میلیون رای مردم را به خود اختصاص داد.
- اگر نیروهای حزب... بخواهند متشکل عمل بکنند نباید به لفظ حزب... قناعت کنند و تشکیلات مناسبی را بوجود نیاورند و همان شعارهای گمراه کننده که گاهی گفته می شود امت خودش حزب ا... است و کافی است همین را حزب حساب کنیم، مثلا بگویند روحانیت به معنی حزب است و به تشکیلات جدید نیازی ندارد یا چیزهایی از این قبیل بخواهند مطرح بکنند. ممکن است هم گاهی دوستان این را بگویند اما ممکن است که القاء دشمنان یا برداشت اشتباه باشد. (ج 17/2/62)

درباره نخستین کنگره حزب جمهوری اسلامی به قلم حجت الاسلام و المسلمین خامنه ای دبیرکل حزب جمهوری اسلامی
نخستین کنگره حزب جمهوری اسلامی یک مقطع مهم و تعیین کننده در تاریخ این حزب و آئینه تلاش مخلصانه و مستمر عناصر ارزشمندی است که اینک بعضی از آنان با سرافرازی به لقاء ا... شتافته اند .
برادران و خواهران ما در حزب اینک خود را برای تشکیل مجمع بزرگی آماده می سازند که می تواند نقشبند ادامه حرکت سامان یافته عظیمی باشد که از گذشته آن خاطره هائی شکوهمند و فراموش ناشدنی در حافظه این انقلاب برجاست.
کنگره حزب منسجم کننده ریشه مردمی این حزب و ارتباط مستحکم آن با اعماق جامعه است. چنین پیوندی در حقیقت تضمین سلامت و رفتار و صداقت شعارهای این حزب و هر تشکیلات مردمی بشمار می آید.
تصویر روشن و دلنشین چنین کنگره ای از آغاز در برابر چشم مؤسسان وجود داشت؛ این تصویر بیشتر از این جهت شیرین و مطلوب بود که مجمع بزرگی از آحاد ملت را نشان می داد که طرح اساسی ترین خطوط یک تشکل اسلامی و انقلابی را ترسیم می کرد. فکر می کردیم که با رسیدن داوطلبان عضویت به سیصد و سیزده نفر این کنگره را تشکیل خواهیم داد، حتی پس از اقبال نامنتظر مردم و دشوار شدن آماده سازی مقدمات مجمعی چنین بزرگ نیز اندیشه تشکیل این مجمع هرگز از ذهن و ذکر دست اندرکاران بیرون نرفت و پیش از آنکه حزب جمهوری اسلامی و همه امت به سوگ هفتاد و دو تن بنشینند سید شهیدان انقلاب و یارانش خود را برای ترتیب اساس کنگره بزرگ حزب آماده می ساختند.
اینک پس از دو سه بار عزم ناموفق، حزب جمهوری اسلامی در آستانه نخستین کنگره بزرگ خود قرار گرفته است. این کنگره بزرگ ترکیبی از برگزیدگان حوزه های حزبی در سراسر کشور و نیز شخصیت های برجسته و فعال انقلاب و حزب است. این مجمع با ترکیب بدیعش که از پدیده های نادر جهان اسلام و تاریخ اسلام بحساب می آید، موظف است که بالاترین ارکان حزب جمهوری اسلامی را تعیین و اساسنامه جدید را تدوین کند، یعنی حرکت جدید و سریع و سنجیده و خوش عاقبت این تشکل مردمی و اسلامی را در نظام جمهوری اسلامی پایه ریزی کند. در شرایط کنونی انقلاب این یکی از بنیانی ترین تلاش هائی است که در خدمت انقلاب و هدف هایش می توان تصور کرد.
***
ما به حزب به این نگاه می نگریم:
یک تشکیلات مردمی، یک پیوند مستحکم میان آحاد ملت، یک رابطه فکری و آموزشی و یک هدایت همه جانبه برنامه ریزی شده و عمیق در میان توده های مردم، همان چیزی است که مراد و مقصد ما از تشکیل حزب جمهوری اسلامی است. هدایت حزبی همان هدایت اسلامی و هدایت سیاسی بر مبنای ارزش های انقلاب اسلامی است که با دقت و نظم و پیگیری انجام می یابد.
از آغاز دو گروه با این هدایت به مقابله برخاستند. دشمنان آگاه و دوستان ناآگاه؛ دشمنانی که نقش چنین تشکلی را درک می کردند و دوستانی که این نقش را درک نمی کردند. حزب با این هر دو گروه برخوردی مناسب کرد، دشمنان را افشاء کرد و دوستان را تا آنجا که می توانست به حقیقت امر آشنا ساخت.
بی شک نمی توان ادعا کرد که آن مخالفت ها پایان یافتند و به همین دلیل آگاه سازی هنوز برای حزب یک وظیفه بزرگ و اساسی است.
نخستین کنگره حزب جمهوری اسلامی باید با نحوه تشکیل و نحوه عمل به این آگاه سازی کمک کند. این کنگره باید هم صداقت و سلامت حزب را و هم جدیت و عزم راسخ آن را در جهت اهداف اساسی انقلاب اسلامی به اثبات رساند. نخستین کنگره باید جهشی به سمت آن هدف هائی داشته باشد که شهیدان انقلاب و شهیدان حزب همواره در آرزوی آن تلاش کردند و در راه آن به شهادت رسیدند.
حزب جمهوری اسلامی با تدوین اساسنامه جدید و تعیین شورای مرکزی جدید باید نفس تازه کند و حرکت سختی را که از آغاز شروع کرده است شتاب و نظم لازم ببخشد.
از سوئی دیگر این کنگره باید مظهر خلوص و اخلاص حزب باشد، انتخاب بزرگی که در این کنگره انجام می گیرد بر مبنای ارزش هائی باشد که ظهور و ادامه انقلاب ما بدانها متکی بوده است؛ یعنی کسانی به رهبری حزب برگزیده شوند که از ایمان، اخلاص، انقلابیگری، کارائی و اندیشمندی برخوردار باشند.
این ارزش ها در نخستین نشست هایی که به مقدمات تشکیل حزب انجامید از سوی پایه گذاران این تشکل و بویژه شهید مظلوم آیت ا... بهشتی مطرح شد و همواره باید در مدنظر داشت.
شرکت کنندگان در کنگره حزب جمهوری اسلامی در معرض آزمایش بزرگی قرار دارند، امید و انتظار ما آن است که این آزمایش با موفقیت به انجام رسد و این گام موفق گام های دیگری را در پی داشته باشد.

سخنرانی حجت الاسلام خامنه ای دبیرکل حزب جمهوری اسلامی پیرامون عملکرد چهارساله حزب و گزارش کار روز اول کنگره
در شب بعثت فرخنده پیامبر گرامی اسلام نخستین کنگره حزب جمهوری اسلامی عصر روز سه شنبه 20/2 با تلاوت آیاتی از قران مجید و با شرکت حجت الاسلام و المسلمین سید علی خامنه ای رئیس جمهور و دبیرکل حزب جمهوری اسلامی، حجت الاسلام و المسلمین هاشمی رفسنجانی رئیس مجلس شورای اسلامی، مهندس میرحسین موسوی نخست وزیر، اعضای شورای مرکزی حزب جمهوری اسلامی، منتخبین حوزه های حزب جمهوری اسلامی سراسر کشور و با حضور میهمانان این کنگره، حجت الاسلام سید احمد خمینی، فرماندهان نظامی، اعضای شورای عالی قضائی، اعضای شورای نگهبان، چند تن از وزراء، جمعی از نمایندگان مجلس شورای اسلامی، گروه زیادی از ائمه جمعه و جماعات، استانداران، تعدادی از سفراء و کارداران کشورهای خارجی در جمهوری اسلامی ایران، خانواده های شهدای در اردوگاه شهید باهنر تهران آغاز به کار کرد.
در نخستین کنگره حزب جمهوری اسلامی پس از تلاوت قرآن مجید برنامه چند روزه کنگره به استحضار رسید. سپس به مناسبت افتتاح نخستین کنگره حزب جمهوری اسلامی سرود کنگره توسط گروه سرود کنگره حزب اجرا شد، آنگاه حجت الاسلام سید علی خامنه ای رئیس جمهور و دبیرکل حزب در نطق افتتاحیه این کنگره گزارش کار چهارساله حزب جمهوری اسلامی را ارائه دادند.
در ادامه کار نخستین کنگره حزب جمهوری اسلامی پس از سخنرانی دبیرکل حزب جمهوری اسلامی نماز مغرب و عشاء به امامت آیت ا... قاضی امام جمعه دزفول اقامه شد و سپس به منظور انتخابات هیئت رئیسه و به دنبال آن آئین نامه اداره کنگره در 30 ماده به تصویب اعضاء کنگره رسید.
هیئت رئیسه منتخب عبارتند از: حجت الاسلام سید علی خامنه ای رئیس، حجت الاسلام اکبر هاشمی رفسنجانی نایب رئیس اول، مهندس میرحسین موسوی نایب رئیس دوم و آقایان جاسبی، رهبری، بادامچیان، شریفخانی، باهنر و محمدرضا بهشتی به عنوان منشی.
قسمت هایی از سخنرانی حجت الاسلام خامنه ای دبیرکل حزب جمهوری اسلامی در کنگره حزب پیرامون عملکرد حزب جمهوری اسلامی در چهار سال گذشته:
شما برگزیدگان و نخبگان حزب و شما همه برادران و خواهران شرکت کننده و میهمانان در جمعی گرد آمدید که در تاریخ اسلام بی همانند است. اعضاء این مجمع عظیم از گروه های گوناگون سنی، صنفی، شغلی و فکری اند که پیوندی تشکیلاتی آنان را به هم می بندد و از سوی جمع بزرگی از مردم به اینجا آمده اند تا اصولی ترین مبانی برای حرکت شتابنده ای حزبی اسلامی و مردمی را شالوده ریزی میکند.
این نخستین بار است که چنین جمعی با چنان هدفی در یک جا گرد می آیند؛ این پدیده نیز همانند همه پدیده های بی سابقه انقلاب بزرگ ما باید از ثمرات و برکاتی شایسته و درخور برخوردار گردد و در تاریخ همچون نقطه ای مثبت و قابل توجه باقی بماند... در اینجا شایسته می بینم از چهره های منور شخصیت والای شهید مظلوم آیت ا... سید محمد بهشتی که به حق سید شهیدان این انقلاب نام گرفته است یاد کنم، این گزارش باید از او شنیده می شد و از زبان او در تاریخ می ماند که در لحظه لحظه عمر پر ماجرای این حزب از همه اخلاص و حلم و حکمت و درایت و هوش خداداد برای رسیدن به آرمان های حزب که همان هدف های انقلاب است بهره می گرفت و او که ثلمه ی ناشی از فقدانش همچنان باقی است...
از تابستان سال 1356 که نخستین مقدمات پیدایش تشکلی اسلامی و مردمی بوسیله چند تن از معتقدان به لزوم چنین تشکلی فراهم می شد، در آن تابستان در جمعی پنج نفری که شهید بهشتی محور آن بود و شهید باهنر عضو دیگر آن طرح، چنان تشکلی ریخته شد. به پیشنهاد شهید بهشتی مقرر شد که اولین ملاک برای گزینش یاران «اخلاص» باشد... در راه آرمان های خدائی بدون اخلاص هیچ شرط دیگری مفید و مؤثر نیست.
نخستین جلسه در یک صبح روشن پائیزی در تهران منزل شهید باهنر منعقد گشت و در آن جلسه و در جلسات متعدد بعد از آن اساسی ترین مسائل مربوط به ایجاد تشکل با خصوصیات مورد نظر مطرح و درباره آنها مباحثات لازم واقع شد. نخستین جلسه پس از زندان در سال 1357 در قم منعقد شد و مقرر گشت که هفت نفر از برادران در تهران مقدمات تشکیل حزب را فراهم کنند و بقیه در قم پشتوانه های معنوی و فکری آن را آماده کنند. پیش از محرم خونین سال 1357 همه به این نتیجه رسیدیم که حزب بصورت آشکار اعلام موجودیت کند و چون در آن شرایط دستگیری سران چنین تشکلی حتمی می نمود عده دیگری آماده باشند که پس از دستگیری گروه اول استمرار حزب را بصورت مخفی اعلام کنند. بدینوسیله همه ی انگیزش و هیجانی که از دستگیری سران معروف و شناخته شده حزب پدید می آمد در خدمت استمرار این حرکت انقلابی قرار می گرفت.
با اعلامیه امام در محرم 1357 اعلان رسمی حزبی که به قصد تحقق آرمان های الهی تشکیل می شد تا اندکی پیش از پیروزی انقلاب به تاخیر افتاد.
- همزمان با تشکیل دولت موقت و سپس پیروزی انقلاب جمع 5 نفری برادرانی که چه در شورای انقلاب و چه در کمیته استقبال و چه در همه فعالیت های دم به دم آن ایام در کنار هم بودند پیگیری از کار تشکل حزب را فراموش نکردند. تجربه تشکیل دولت موقت و خالی ماندن صحنه ی اداره کشور از نیروهای خط امام درس دیگری بود که زیان های ناشی از فقدان یک تشکل اسلامی تمام عیار را به رخ ما می کشید. امام هم در این روزهای اول پس از پیروزی انقلاب یکی دوبار از یکی از برادران درباره تشکیل حزب پرسیده بودند.
در آخرین روزهای بهمن 1357 آخرین اقدام های مربوط به تشکیل حزب در جلسات فشرده و پرکار پنج نفره انجام گرفت و مرامنامه و اساسنامه و دستور کار تنظیم شد و در 29 بهمن 1357 اعلامیه شروع کار حزب به اطلاع همگان رسید...
قبل از آنکه وارد بحث اصلی شویم پاسخ به دو سئوال مهم و اصلی را لازم می دانم؛ نخست اینکه هدف های حزب و آرمان و آینده هایی که یاد آن همواره خون در رگ های حزب می دوانیده است چیست؟ دیگر اینکه چرا برای رسیدن به این هدف ها وسیله ای که انتخاب شده تشکیل حزب بوده است؟ مگر رسیدن به آن هدف ها را بدون این وسیله ممکن نمی دانستیم؟
پاسخ به سئوال دوم اینکه ما همواره شکست کوشش های انقلابی را معلول نداشتن یک تشکل قوی از معتقدان به اندیشه انقلاب می دیده ایم. بودند کسانی که به تشکل و نظم نیروهای یک مجموعه اعتقادی نداشتند لیکن کسانی که به پیروزی و اعتقاد راسخ به خط انقلاب اسلامی و مردمی ایران شناخته شده اند از دیرباز به تشکل معتقد بودند...
در پاسخ به سئوال اول: هدف های حزب همان هدف های انقلاب است و حزب برای تداوم انقلاب بوجود آمده است زیرا یک حرکت انقلابی عظیم در صورتی که با عوامل بقاء و تداوم خویش همراه نباشد آسیب پذیر و در معرض خطرات بزرگ خواهد بود و لذا پس از پیروزی چنین حرکتی باید بلافاصله در اندیشه موجبات تداوم آن تا رسیدن به آخرین هدف ها بود.
- بنیانگذاران حزب وجود تشکلی اسلامی، انقلابی، مردمی، ارزشگرا و پای بند به محور امامت و رهبری را بهترین وسیله برای تأمین این موجبات و در نتیجه تداوم انقلاب تا پایان خط دانستند و حزب را برای این مقصود بنا نهادند و حزب در میان انبوهی از مشکلات و صفوفی از مخالفان و امواج کوبنده ای از مخالفت ها به فضل الهی  و به مدد اخلاص انبوه مردم مؤمنی که بدان پیوسته یا به چشم مهر و عطوفت بدان نگریسته و به آن اعتماد کرده بودند توانست بسیاری از آن سر فصل ها را تامین کند و امید و اعتماد بنیانگذاران و وابستگان خود و بخش عظیمی از ملت ایران را بخویش و اصل تحزب و تشکل جلب نماید...
شکست گروه ها و احزاب (پیش از پیروزی) از سوئی و آلوده شدن حزب و تحزب به هدف های نامقدس و وسیله های نادرست از سوی دیگر در ذهن مردم ما نوعی بدبینی و یا سرخوردگی و یا بی تفاوتی نسبت به تحزب بوجود آورده بود و این می توانست پدیده خطرناک و بدفرجامی باشد. برای ملت با دور ماندن از هماهنگی و انسجام نیروها خطر بزرگی است که زمینه ساز آن بدبینی به تشکل و تحزب است.
- گرایش وسیع مردم و اظهار نظر شخصیت های مردمی و بزرگ درباره حزب حاکی از این دگرگونی عمیق در ذهنیت و باور مردم ماست و بی شک موفقیت حزب در تحقق بخشیدن به موجبات تداوم انقلاب بزرگ مهم ترین نقش را در این گرایش و قبول داشته است.
- بدون دخالت مردم در امور سیاسی و سازندگی های کشور ممکن نبود و نیست که انقلاب به سمت هدف های نخستین خود ادامه حرکت دهد.
- حزب جمهوری اسلامی در نخستین تلاش های خود این تکلیف را شناخت و بدان عمل کرد.
- مردم مایل بودند بدانند که این نیرو و هماهنگی خود را که تازه شناخته شده بود چگونه می توان در خدمت انقلاب و نهال نوپای جمهوری اسلامی قرار داد و لازم بود این احساس مردم از مرکزی هدایت و سازماندهی بشود.
- حزب جمهوری اسلامی این مهم را به عهده گرفت و در همه عرصه های انقلابی در بزرگداشت خاطره های هیجان انگیز دوران اختناق که خطوط اصلی انقلاب را برجسته می ساخت، در موضع گیری های داخلی و خارجی، در برپا ساختن مراسم ایام ا... همه جا حزب جمهوری اسلامی زمینه حضور عینی و علنی مردم را در اجتماعاتی بزرگ و فشرده فراهم ساخت. روز دوم فروردین 1358 و راه پیمایی 15 خرداد همان سال، راه پیمایی روز وحدت و دعوت از گروه های سیاسی در 26/4/58 و... همه جای کشور حزب ابتکار عملی و بیشترین تلاش را به عهده گرفت و همه نیروهای لازم را در این راه صرف کرد.
و در این اجتماعات غالبا سخنرانی هایی بوسیله اصلی ترین عناصر حزب و انقلاب انجام می گرفت و از ناحیه ما قطعنامه ها و شعارها عموما در جلسات حزب تنظیم می شد.
- تا امروز حزب جمهوری اسلامی یک خط روشن را می پیماید. خوشبختانه نهادهای انقلابی و قانونی به تدریج فعال شده و نقش خود را بازیافته اند و اکنون حزب همه همکاری های خود را به ارگان ها مبذول می دارد و نقش حفظ مردم در صحنه را از بزرگترین وظایف خود می شمرد.
 پی ریزی بنیان های اساسی جمهوری اسلامی
استقرار نهادهایی که از پایه های اساسی جمهوری اسلامی محسوب می شود ازجمله قانون اساسی، مجلس قانونگذاری، نهاد ریاست جمهوری، تشکیلات راس قوه قضائیه و پیش از همه تثبیت اصل نظام جمهوری اسلامی بوسیله نظرخواهی از مردم؛ امام با بی صبری تلاش می کردند که این نهادها مخصوصا برخی از آنها مانند قانون اساسی سریعا ایجاد شود. حزب جمهوری اسلامی در سطوح مختلف نقش بی چون و چرائی در تامین این خواسته امام که امید دشمنان انقلاب را مبذول به یأس می کرد داشت.
فعالیت های گسترده ای که حزب در همه جای کشور انجام داد عبارتند از:
الف– گردانندگی نظرخواهی عمومی جمهوری اسلامی روز 10 و 11 فروردین 1358
ب– بررسی همه جانبه روی کاندیداهای مجلس خبرگان در بیشتر جاها.
ج– اداره و ارائه بیشترین خدمات برای دومین نظرخواهی درباره قانون اساسی جمهوری اسلامی در تاریخ 12/9/1358.
د– شرکت فعال و موثر در اولین انتخابات ریاست جمهوری و ورود در میدان مبارزه سیاسی.
ه – شرکت فعال در انتخابات اولین دوره مجلس شورای اسلامی.
حزب در ایجاد و استحکام بخشیدن به این پایه های اساسی نقش اشکار و بی چون و چرا داشت.
برجسته کردن نقش امام و دقت لازم در حفظ صیانت این محور اساسی انقلاب:
همه می دانید که شخصیت امام محور اساسی انقلاب است. اگر نهضت اسلامی را به معنای حرکت عظیم توده های مردم بدانیم موتور این حرکت شخص امام و شخصیت پیچیده و چند جانبه او بوده است... دشمنان بارها می خواسته اند در این چهره منور یا در نقش وی در انقلاب خلل پدید آورند. حزب جمهوری اسلامی در شمار نهادها و جریان هائی [است] که بیش ترین مبارزه را با این حرکت جنایت آمیز انجام داده است.
- پایبندی حزب به خط روشن امام و موضع گیری سران و مسئولان حزب در همه مسائل با آگاهی کامل از این طرح دشمن انجام گرفته است.
- در هر موردی به تناسب، حزب پیوستگی خود با امام را در عمل به اثبات رسانیده است.
- همواره هنگامی که امام مواضع سیاسی و انقلابی خود را بیان کرده اند حزب بوسیله موضع گیری بیانیه ها و تدابیر عملی آن را فرا راه خود قرار داده و به عنوان خط اصلی در جامعه مطرح کرده است.
تعمیق اندیشه اسلامی اصیل در اذهان مردم:
حزب جمهوری اسلامی نخستین فریاد رسائی بود که با طرح عنوان اسلام فقاهتی امکان رشد و گسترش را از اسلام های من درآوردی غرب گرایان و شرق باوران گرفت و دبیرکل شجاع حزب جمهوری اسلامی در سال 1358 بود که در برابر یاوه گوئی کسانی که با وجود ادعای مسلمانی، اسلام قرآن و حدیث را قابل عمل و پیاده شدن نمی دانستند یک تنه ایستاد. البته از همان زمان تیر آماج حملات چپ و راست و جناح های گوناگون شد که فقط در ضدیت با اسلام هماهنگی داشتند.
- دستگاه تبلیغات وسیع و آموزش حزب، جلسات سخنرانی، کلاس های درسی، تالیف و تدوین جزوه ها، کتاب ها و انواع نوشتارهای فکری و عقیدتی ابزارهائی بوده اند که حزب در خدمت ایمان و اعتقاد عمیق مردم قرار داد.
هدایت لحظه به لحظه سیاسی مردم:
جامعه انقلابی ما در نخستین ایام حیاتش احتیاج مبرم به چشمی باز و دلی پر تحمل در قبال بازی های سیاسی داشت. اگرچه ایمان عمیق مردم و جاذبه اسلامی که آنان را همواره هدایت کرده و راه را پیش پای آنها نهاده میدان لازم را برای جولان در اختیار سیاست بازان کهنه کار و سرد و گرم چشیده نمی گذاشت تا بتواند به میل خود مردم را به این سو و آن سو کشانده از آنان با خیال راحت برای مقاصد خود استفاده ببرند، ولی خلأ اندیشه های سیاسی در ذهن مردم می توانست در درازمدت خطرات عمده ای به بار آورد...
حزب بر این اساس یکی از بزرگ ماموریت های خود را هدایت لحظه به لحظه سیاسی مردم دانست و در این راه اقدامات عظیم و فراموش نشدنی انجام داد. بعضی از اقدامات در سطحی وسیع و همگانی و استفاده از همه وسائل، سخنرانی ها، مصاحبه ها، مقاله ها و شعرها انجام گرفت. حزب بیت الغزل هدایت سیاسی درازمدت و پر زحمت خود را در قضیه فتنه بنی صدر سرود. روزنامه حزب و صدها نوار سخنرانی آن روزها سندهای همیشه گویای تلاش پر مشقتی هستند که حزب جمهوری اسلامی در سخت ترین و پر شبهه ترین ایام انقلاب تقدیم کرده است.
نمونه های دیگر از این قبیل، موضعگیری ها در برابر منافقین، گروهک های محارب کردستان، و ترکمن صحرا، در برابر حزب وابسته توده، حزب توطئه گر خلق مسلمان و مقابله با جریان های سیاسی ملی گرا و لیبرال ها و مدافعان سیاست نزدیکی به غرب و امثال آن نیز نوع دیگری از این اقدام ها بود.
موضعگیری صریح و صادقانه در برابر ترفندهای دشمنان داخلی و خارجی
صداقت و صراحت در موضعگیری ها یکی از مشخصه های حزب جمهوری اسلامی و تشکیل دهنده برگی از کارنامه قطور آن است. بعنوان مثال:
هنگامی که در آذر ماه 1358 دادگاه لاهه رای خود را دایر بر آزادی گروگان های امریکائی صادر کرد و اندکی پس از آن قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل متحد حمایت آشکار خود را از رژیم ایالات متحد و بی اعتنائی خود به احساسات و دردها و رنج های مردم ایران ابراز داشت، حزب جمهوری اسلامی بود که بی هیچ ملاحظه و دغدغه در برابر این دو حرکت موضعگیری کرد و علیرغم سکوت مصلحت آمیز گروه های علی الظاهر چپگرا و ضد امپریالیسم حقیقت را آشکار و در معرض دید و فهم همگان گذاشت و باعلام تکبیر در برابر لانه جاسوسی آن را به حرکتی عمومی بدل ساخت.
هدایت دستگاه های اجرائی به سمت هدف های انقلاب:
دستگاه های اجرائی کشور اعم از قوه مجریه و قضائیه پس از پیروزی انقلاب چنان بودند که گوئی از خوابی سنگین و دراز برخاسته اند، گیج، لخت و بیکاره. دولت موقت ماموریت تحرک بخشیدن به این دستگاه ها را داشت چیزی در حد محال! همین امر موجب شد که در اوایل چند بار فریاد خشم آلود امام امت بر سر آن دولت فرود آید ولی ناتوانی ذاتی آن دولت و عظمت و دشواری کار، شخص امام و همه تصمیم گیرندگان را قانع کرد که تا هنگامی که دولت موقت از انگیزه و نیت درست برخوردار است، به جای اعتراض کمک و دستگیری شود و همین خط از سوی حزب پیگیری شد و حزب چه در سطح مسئولان درجه یک و چه در سطح عام و در زبان روزنامه و بیانیه و سخنرانی هیچ حرکت تعرض آمیزی بر ضد دولت موقت انجام نداد و این رویه به جز در برابر برخی از پدیده های غیر قابل قبول، ادامه یافت. اما در تمام این دوران و همه دوره های بعدی یعنی زمان تصدی شورای انقلاب و سپس زمان دولت شهید رجائی وظیفه نصح و هدایت دلسوزانه نسبت به انقلاب و مسئولان اجرائیش را هرگز فراموش نکرد.
جلسات اقتصادی شهید بهشتی، جلسات مشترک و منظم مؤسسان حزب با شهید رجائی، کمک های مسئولان حزب در شورای انقلاب به مدیران اجرائی، کانون یکشنبه های حزب که بسیاری از مدیران سطح بالای کشور و جمعی از نمایندگان مجلس شورای اسلامی در آن شرکت می کردند و شهید بهشتی شخصا بر آن نظارت داشت و بالاخره مقالات و نوشته هایی که در همه دوران های مختلف و اوضاع و احوال گوناگون با در نظر گرفتن مقاصد انقلاب، دولتمردان را به خط درست رهنمون گشته و از در افتادن به دام ضرورت های پنداری و جهت گیری های مصلحتی منعشان کرده است و آرشیو حزب و روزنامه جمهوری اسلامی حاوی نمونه های درخشان بسیاری از اینگونه است.
کمک انسانی به این دستگاه ها در هنگام لزوم:
کمک انسانی به دستگاه های اجرائی یکی از بزرگترین وظایفی بود که حزب جمهوری اسلامی در سراسر این چهار سال و چند ماه بر دوش خود احساس کرده و در هر دوره از ادوار گوناگون این مدت به نحوی آن را انجام داده است. موضع حزب در این مسئله موضعی مخصوص به خود بوده است و هست.
از سوئی حزب هیچگاه خود را محور اداره کشور ندانسته و معتقد نبوده است که اگر عناصر غیر حزبی در دولت و مجلس باشد کار کشور و انقلاب زار است، برخلاف نظر کسانی که حتی در دوران حکومت جبهه ملی و نهضت آزادی هم حزب جمهوری اسلامی را حزب حاکم می نامیدند، برخلاف تبلیغات موذیانه کسانی که به دفتر رئیس جمهور اجازه می دادند کاندیدا برای مجلس شورای اسلامی معین کند اما همین کار را از حزب جمهوری اسلامی انحصارطلبی می دانستند... لیکن از سوی دیگر حزب خود را موظف می دانسته که هرگاه به نیروی انسانی موجود در آن نیاز باشد سخاوتمندانه آن را در اختیار ارگان نیازمند بگذارد و این کار را نیز همواره حتی در دوران هایی که استفاده از نیروی انسانی حزب به معنای بها دادن به حزب نبوده انجام داده است.
اولین نمونه شرکت چند تن از مسئولان حزب در دولت موقت بود... و قبول چندین پست وزارت در کابینه شهید رجائی و سپس در کابینه شهید باهنر و قبول مسئولیت های اجرائی در بخش های مختلف دولت به هنگام نیاز را می توان یاد کرد.
دعوت مردم به یکپارچگی و هماهنگی:
وحدت و اتفاق مردم یکی از چند پایه اصلی انقلاب است. تجزیه نیروها و تفرقه امت همیشه خطرناک است اما در شرایط انقلابی این کشور و این ملت ممکن است فاجعه آمیز باشد. حزب جمهوری اسلامی با توجه به این حقیقت از آغاز یکی از شعارهای خود را «وحدت» قرار داد ما هرگز نخواسته ایم تنگ نظرانه بخشی از مردم را به نام تحزب از دیگران جدا سازیم و نتوانسته ایم تفرقه ها و تشتت هایی را که بوسیله عناصر مخرب پدید می آمد تحمل کنیم.
ما همواره به این باور بوده ایم که در حیطه رهبری ولی فقیه دستگاهی برای آموختن، هدایت کردن، همسو کردن، عمق و کیفیت بخشیدن و این همه را با پیگیری و بازخواست انجام دادن لازم است؛ این دستگاه همان حزب جمهوری اسلامی است. حزب کلاس عقیدتی سیاسی بزرگ و همه جا گسترده ای است که به قدر توان خود از مردم بر می گزیند و رشد می دهد و به تلاش و فعالیت وامی دارد و این دایره آموزش و هدایت را روز بروز گسترش می دهد. آنها که در این کلاسند با مردم بیرون این کلاس بیگانه نیستند که برادران نزدیک و با صفایند و موظفند اندوخته ها و آموخته های خود را در خدمت آنان نیز قرار دهند. با این طرز فکر حزب جمهوری اسلامی تحزب را متضاد با وحدت نیروهای اسلامی و انقلابی ندانسته بلکه زمینه ساز و مؤید آن نیز دانسته است.
اصرار بر تحقق شعارهای اساسی انقلاب:
اصرار بر تحقق شعارهای اساسی انقلاب از اقدامات و خدمات حزب جمهوری اسلامی می باشد؛ از شعار انقلاب فرهنگی که نخستین ندای آن از حنجره برادرمان آقای هاشمی رفسنجانی در دانشگاه تبریز شنیده شد تا شعارهای اقتصادی که تامین کننده زندگی عادلانه اسلامی در جهت خدمت به محرومان و تهی دستان است و تا شعارهای سیاسی که ممیزه اصلی جمهوری اسلامی در سراسر جهان بحساب می آید همه و همه از حنجره رسای حزب برآمده و حزب در گسترش و تعمیق و احیانا تحقق آنها شریک و مؤثر بوده است.
- بی شک عزیزان ما بهشتی و باهنر و هفتاد و دو تن و همه شهدای این حزب شهیدان، در راه این آرمان ها و شعارها شربت شهادت نوشیده اند و این حزب مردمی اگر بخواهد مردمی و انقلابی بماند باید همیشه این شعارها را خطوط روشن خود بداند. بی شک انقلاب اسلامی نیز بدون رسیدگی به گروه های محروم و کوخ نشین، بدون حل مسئله زمین کشاورزی، مسکن، اشتغال، توزیع عادلانه و امثال آن با مشکلات بزرگی روبرو خواهد بود.
- این گزارش در آن صدد نیست که پاسخی باشد برای آنها که از سر ناباوری می پرسند: چه کرده اید؟ یا از روی بی مهری سر می جنبانند که کاری نکرده اید؛ این گزارش خطاب به شما یاران مهربان است که در سخت ترین شرایط غمگسار بوده و گره گشائی کرده اید و خطاب به همه آنان که همواره به چشم قبول و اعتماد نگریسته و همه کارها و همه چیز را پذیرفته اند. مقصود آن است که حزب شهیدان، حزب مظلومان، حزب ولایت فقیه همواره در خط روشنی که تاکنون پیموده بماند و هر زحمتی را در راه آرمان های خدائی انقلاب بپذیرد. این وصیت همه شهیدان این حزب است.
آنها که در این مجمع عظیم به تدبیر و اداره آینده این حزب برگزیده می شوند این ندا را همیشه در گوش داشته باشند. والسلام (ج 22/2/62)

گزارش کار روز دوم، سوم و چهارم کنگره
دومین روز کنگره:
دومین روز نخستین کنگره با دیدار شرکت کنندگان در کنگره با رهبر عزیز انقلاب اسلامی و بنیانگذار جمهوری اسلامی حضرت امام خمینی مد ظله آغاز شد.
سپس در بعد از ظهر، دومین جلسه رسمی کنگره با حضور اعضاء و ناظرین و به ریاست حجت الاسلام هاشمی رفسنجانی نایب رئیس اول تشکیل شد. در این نشست به درخواست هیئت رئیسه قبل از بررسی آئین نامه انتخابات شورای مرکزی و شورای داوری ماده 23 و 2 تبصره آن از اساسنامه پیشنهادی مورد بحث و تبادل نظر اعضای حاضر قرار گرفت و پس از بررسی پیشنهادات ارائه شده با اکثریت آراء به تصویب رسید.
همچنین آئین نامه انتخابات شورای مرکزی و شورای داوری با تغییراتی در 12 ماده و 3 تبصره مورد تصویب قرار گرفت. سپس حجت الاسلام هاشمی رفسنجانی توصیه هائی در رعایت ضوابط و معیارهای یک حزب اللهی مخصوصا در مورد شایعاتی که احیانا ممکن است گاهی پخش شود و یا اتهاماتی به افراد زده شود تذکر دادند.
حجت الاسلام هاشمی رفسنجانی در مورد درخواست یکی از افراد مبنی بر اینکه آقای خامنه ای و ایشان مطالبی و شرایطی که برای اعضای شورای مرکزی باید باشد [را بگویند]، فرمودند من و آقای خامنه ای تصمیم داریم که در کنگره از هر گونه صحبتی که موجب رای بیشتر و یا کمتر برای افرادی بشود خودداری کنیم.
سومین روز کنگره:
در سومین روز کنگره بر طبق برنامه کمیته های 40 گانه با شرکت اعضاء برای بررسی مواضع حزب جمهوری اسلامی و برنامه های آینده تشکیل جلسه دادند. برنامه کار کمیته ها تا بعد از ظهر ادامه یافت و پس از نماز مغرب و عشاء مراسم دعای کمیل برگزار شد.
چهارمین روز کنگره:
در این روز اعضای کمیته ها با شرکت در 8 کمیسیون به بررسی و تصویب نتایج کار کمیته ها پرداختند. نتایج مصوب به هیئت رئیسه کنگره ارائه شد.
اعضاء کنگره سپس در مراسم نماز جمعه شرکت کردند. حجت الاسلام هاشمی رفسنجانی در مراسم نماز جمعه به مناسبت برگزاری کنگره و شرکت اعضاء کنگره در نماز جمعه سخنانی به این شرح ایراد کردند:
در مورد حضور برادران و خواهران اعضای اولین کنگره حزب جمهوری اسلامی در نماز جمعه امروز عرض می کنم، اولا به آنها خیر مقدم می گویم و ثانیا عرض می کنم که این اولین تجربه ای است برای امت اسلامی که حزبی اسلامی با همه ویژگی های اسلامی بوجود آورده و اولین کنگره اش را با حضور جمع کثیری از علماء و شخصیت های انقلابی کشورمان دارد آغاز می کند.
ما همینقدر عرض می کنیم که ما مصمم هستیم که این حزب با همه احزاب دنیا تفاوت داشته باشد و آن مشخصات و تعصبات حزبی و تفرقه گرائی که در احزاب دنیا وجود دارد اینها نباشد، تابع ولایت فقیه و متصف به اخلاق اسلامی باشند و انقلاب را همیشه بر حزب مقدم بدارند. مصالح انقلاب، همه چیز را برای آنها تحت الشعاع قرار بدهد و رابطه شان با مردم و با کسانی که در حزب نیستند، مثل رابطه شان با خودشان باشد. ما این تعهد را در مقابل انقلاب و اسلام داشته باشیم که اگر متشکل شدیم، برای این متشکل بشویم که نیروهای اسلامی را در خدمت انقلاب و مردم قرار بدهیم.
از عموم دوستان و برادران ائمه جمعه، ائمه جماعات، علما در همه ایران تقاضا داریم که سعی کنند این دوستان حزبی را تحت پوشش هدایت خودشان قرار بدهند و از برادران حزبی توقع داریم که نهایت همکاری را با مسئولان کشور، با مسئولان تبلیغ کشور، مسئولان هدایت مردم بکنند و طوری ان شاء ا... حرکت کنیم که در آینده بتوانیم وسیله وحدت و انسجام جامعه شویم و چیزی را که دشمنان ما همیشه تلاش کرده اند در دنیای اسلامی نباشد، و آن تشکل است، علیرغم خواسته آنها به وجود بیاوریم. البته این کار مشکلی است و احتیاج به فداکاری، صرف نیرو و گذشت دارد که ما انتظار داریم خداوند بما توفیق این مقدار خدمت را بدهد.
- در بعد از ظهر چهارمین روز کنگره سومین نشست به ریاست حجت الاسلام سید علی خامنه ای رئیس کنگره تشکیل شد و پس از بحث و بررسی اساسنامه پیشنهادی کمسیون اساسنامه با تغییراتی به تصویب رسید. در اساسنامه ی مصوب، شورایی به نام «شورای فقها» پیش بینی شده است.
چهارمین نشست کنگره بعد از ادای نماز مغرب و عشاء به ریاست حجت الاسلام هاشمی رفسنجانی نایب رئیس اول تشکیل شد. در این نشست پس از بحث و بررسی مرامنامه پیشنهادی کمسیون مرامنامه با تغییراتی به تصویب رسید.
(متن مرامنامه و اساسنامه مصوب در آینده نزدیک منتشر خواهد شد.)

گزارش کار روز پنجم و سخنان حجت الاسلام هاشمی رفسنجانی
در پنجمین روز برگزاری نخستین کنگره حزب جمهوری اسلامی، پنجمین نشست به ریاست حجت الاسلام و المسلمین سید علی خامنه ای رئیس جمهور و دبیرکل حزب جمهوری اسلامی تشکیل شد. در این جلسه آئین نامه نحوه انتخاب اعضای کنگره آینده حزب جمهوری اسلامی مورد بحث و بررسی قرار گرفت و تصویب شد.
ششمین نشست در بعد از ظهر روز 24/2/62 با حضور حجت الاسلام خامنه ای، حجت الاسلام هاشمی رفسنجانی و آیت ا... موسوی اردبیلی و اعضاء تشکیل شد. در این جلسه به هنگام ورود آیت ا... موسوی اردبیلی اعضاء خواستار عضویت ایشان در شورای فقهاء حزب شدند.
در این جلسه حجت الاسلام هاشمی رفسنجانی پیرامون بررسی عملکرد کنگره سخنانی ایراد کردند که قسمت هایی از آن را در ذیل می آوریم:
ایشان ضمن تشکر از زحماتی که دست اندرکاران برگزاری این کنگره متحمل شدند فرمودند: ما با توجه به امکانات بسیار ضعیفی که حزب جمهوری اسلامی دارد پیش بینی می کردیم که در برگزاری این کنگره دچار مشکلات فراوانی خواهیم بود.
البته کمی مشکلات بروز کرد اما تلاش زیاد برادرانمان این مشکلات را کمتر از آنچه که ما تصور می کردیم نشان داد.
گروهی دیگر که زحمت کشیدند برای کنگره برادران پاسدار بودند؛ پاسداران انقلاب اسلامی که ما از اول تا بحال بخش عظیمی از امنیتمان را مرهون فداکاری های آنها بودیم در اینجا هم این محبت را کردند بدون اینکه هیچ اشکالی داشته باشند با میل خودشان استقبال کردند، مخصوصا پاسداران بیت امام که مسئولیتشان حفاظتشان از منطقه جماران و بیت است، مسئولیت مضاعف پذیرفته اند و وقت زیادی مصرف کردند.
- یکی از اهداف بسیار مقدسی که در نظرمان بود که نیروهای پراکنده و استعدادهائی که بسیار فراوان به یک شکل اینها را هماهنگ و همسو و همراه کنیم... جریان هایی است که تا حدی این هدف را تامین می کنیم اما این تشکل مطلوب را ندارد؛ مثلا روحانیت به عنوان یک نهاد بسیار مقدس و عمیق و ریشه داری این مسئولیت را در طول تاریخ شیعه به عهده داشته و این کار را خوب انجام داده اما برادران روحانی که در این مجلس هستند و شما خودتان و همه ما خوب می دانیم که آن شکل مطلوب و آن انسجام و هماهنگی مطلوب نه در برنامه ها و نه در تبلیغات و نه در موضعگیری ها است، نمی شود چون مشورت لازم در جای لازم نمی شود! ضرورتی نمی بینند، امکانش هم در موضع موجود نیست، سلیقه ها، اختلاف فهم ها، اختلاف درک ها، و مسائل دیگری که خودمان می دانیم باعث می شود که آن تشکل واقعی بدست [نیاید] گرچه با همان تشکل طبیعی روحانی که ما داریم موفق شدیم انقلاب را پیروز کنیم و من بارها گفته ام روحانیت بخشی از خواص و ویژگی های تحزب را دارد که آن بخش این امکانات را در اختیار ما گذاشته و اگر تمام آن شرائط تحزب را داشت روحانیت بسیار چیز عظیمی برای این عمل بود.
- ما انتظارمان این است افرادی که در این حزب جمع می شوند از لحاظ روحی همان خواص روحانیون را داشته باشند و از لحاظ اطلاعات همان و از لحاظ کارکرد و نظم هم چیزهایی تهیه شود و در حزب بدست آید تا امتیاز باشد و باعث استفاده های بیشتری باشد.
علیرغم اینکه در مرکز قدرت بودیم و افرادی از این حزب در مرکز قدرت بودند اما برای حفظ اعتبار حزب مشکلات داشتیم؛ از یک طرف از امکانات دولتی استفاده نمی کردیم که دلیلش همین کنگره است، همه نهادهای انقلاب بودجه های عظیمی در اختیارشان است، برای نشریاتشان و برای رفت و آمدشان، برای کارهای مختلف تبلیغاتشان؛ ما از اینها چه چیزی داریم، چه استفاده می کنیم؟ یک هزارم از امکانات آن نهادهای بزرگ دولت استفاده نمی کنیم و نمی خواهیم بکنیم؛ ما بنایمان بر این نبوده، مشکلات انقلاب را تحمل می کنیم و قبول می کنیم بنایمان تمام بشود. عیبی ندارد چون برای ما فرقی نمی کند چون بنا است ما ذوب در انقلاب بشویم، جمهوری اسلامی را اصل و حزب را فرع می دانیم و بنابراین بگویند که حزب جمهوری اسلامی بد کرده و یا اصل انقلاب بدکرده ما ترجیح می دهیم بگویند حزب جمهوری اسلامی بدکرده، برای اینکه اصل انقلاب محفوظ باشد عیبی ندارد.
کادرها اگر مخلص حرکت کنند و کم هم باشند هواداران را می توانند همیشه حفظ کنند ولی اگر کادرها زیاد باشند و مخلص نباشند هوادارها را از هم می پاشند. بر این اساس خط حزب و راه حزب باید روشن باشد؛ ما باید طوری رفتار کنیم که این اخلاص و این صمیمیت و این ذوب شدن در مصالح جمع و این فداکاری از سراسر کشور زندگی ما در محیط حزب و در محیط خارج از حزب بدرخشد... گروه گرایی به یک معنا، تعصبات حزبی عیبی ندارد انسان نسبت به افراد که همراه او هستند باید تعصب داشته باشد.
- به خاطر آن فرهنگ زشتی که امروز بر جامعه ما حاکم است هرکس بخواهد از خودش تعریف کند و بگوید من عضو هیچ حزب و گروه و هیچ دسته ای نیستم و خیال می کند این یک افتخار است و ضعفی را به عنوان یک افتخار در پیشانیش بزند و جامعه هم این را در بعضی از موارد می پذیرد. در چنین محیطی هنوز هستند افرادی که ارزش تحزب و تشکل را درک نکرده اند اما آدم های خوبی هستند بنا به این اساس کار بر این نیست که هر جا هستیم با کسانی که در حزب نیستند حالت مماشات نداشته باشیم یا از آنها استفاده نکنیم یا صلاحیت های آنها را نادیده بگیریم.
شما برادران و خواهران حزبی ما توجه داشته باشید که گاهی اعمال آنها در یک محیط کوچک انجام می شود و خیال می کنند چیزی نیست این عمل در جاهای دیگر که منعکس می شود به صورت یک خط برای حزب تلقی می شود. من خیلی صریح صحبت می کنم برای اینکه حرف ها را باید به بچه های حزبی منتقل کنید و این مشکل از سر راه ما برداشته شود.
اما در شهرستان ها جاهایی هست مثلا امام جمعه های خوبی هستند که آنها به یک دلیل یا با حزب نیستند یا با افرادی که در حزب هستند خوب نیستند یا ارتباطی با هم ندارند، دعواهای آنها یکجوری منعکس می شود. در مبادی عادی این انقلاب شما اثر یک ذره تردید در روح بزرگ امام برای این تشکیلات که سر تا پا مخلص امام و در خدمت امام [است] و ولایت فقیه نقطه اوج مرکز تصمیم گیری ما هست، در کارهایمان یک ذره تردید ایجاد کند چه با عملتان خسارتی به حزب زده اید، چه خدمتی کرده اید که این را جبران کنید بنابراین بسیار مواظب باشید.
- حزب جمهوری اسلامی نباید مشکلات مالی داشته باشد حتی برای برگزاری این کنگره هم توانائی چندانی نداشتیم و خدمت امام رفته مبلغی هم از امام گرفتیم. ما هم زندگیمان در خدمت انقلاب است و حزبی که از امکانات دولتی استفاده کند خودکفا و قوی نمی شود. شما باید سعی کنید روی پای خودتان بایستید.
- سپس معارفه مختصر کاندیدا صورت گرفت و انتخابات شورای مرکزی و شورای داوری انجام گرفت.

نتایج انتخابات شورای مرکزی و داوری حزب جمهوری اسلامی و سخنان حجت الاسلام خامنه ای
آخرین روز کنگره حزب جمهوری اسلامی صبح روز یکشنبه 25/2/62 با حضور حجت الاسلام سید علی خامنه ای ریاست کنگره برگزار شد.
در این جلسه پس از تلاوت آیاتی از قرآن مجید اسامی اعضای جدید شورای مرکزی و شورای داوری حزب جمهوری اسلامی برای دو سال آینده بر اساس انتخابات انجام شده و به ترتیب تعداد آراء به دست آمده بدین شرح اعلام شد. اسامی اعضاء شورای مرکزی حزب جمهوری اسلامی:
1– حجت الاسلام و المسلمین اکبر هاشمی رفسنجانی  2– حجت الاسلام و المسلمین سید علی خامنه ای  3– آیت ا... محمد مهدی ربانی املشی 4– حجت الاسلام و المسلمین محمد علی موحدی کرمانی، 5– آقای علی اکبر ولایتی، 6– حجت الاسلام و المسلمین عباس واعظ طبسی، 7– حجت الاسلام علی اکبر ناطق نوری، 8– آقای اکبر پرورش، 9– آقای عباس شیبانی، 10– آقای محمدرضا بهشتی، 11– حجت الاسلام قربانعلی دری نجف آبادی، 12– حجت الاسلام مسیح مهاجری، 13– آقای حسن غفوری فرد، 14– آقای میرحسین موسوی، 15– آقای حبیب ا... عسگر اولادی، 16– حجت الاسلام محسن دعاگو فیض آبادی، 17– آقای ابوالقاسم سرحدی زاده، 18– آقای غلامحسین شریفخانی، 19– آقای محمدرضا باهنر، 20– آقای اسدا... لاجوردی، 21– آقای اسدا... بادامچیان، 22– آقای جواد منصوری، 23– آقای سید رضا زواره ای، 24– آقای عبدالله جاسبی، 25– آقای مرتضی نبوی، 26– آقای سعید امانی، 27– حجت الاسلام محی الدین فاضل هرندی، 28– آقای [سید مصطفی] میرسلیم، 29– آقای [محمد حسن] اصغرنیا، 30 – حجت الاسلام جواد اژه ای.
اسامی ذخیره های شورای مرکز:
1– آقای مصطفی حائری زاده یزدی، 2– آقای حسین کمالی.
ضمنا افراد نامبرده زیر به دوره دوم انتخاب راه یافتند:
1– حجت الاسلام و المسلمین سید ابوالفضل موسوی تبریزی 2– حجت الاسلام عبدالمجید معادیخواه، 3– حجت الاسلام رسول منتجب نیا، 4– حجت الاسلام علی موحدی ساوجی، 5– آقای مسعود شهیدی، 6– آقای فرزاد رهبری، 7– حجت الاسلام اسماعیل فردوسی پور 8– آقای رجبعلی طاهری 9– حجت الاسلام قدرت ا... نجفی، 10– آقای سید منصور رضوی، 11– آقای موسی زرگر، 12– آقای علیرضا مهجوب، 13– آقای محمد هاشمی، 14– آقای مجتبی همدانی، 15– آقای غلامرضا آقازاده، 16– آقای فرشاد مؤمن.
اسامی اعضاء شورای داوری حزب جمهوری اسلامی:
1– حجت الاسلام و المسلمین سید علی خامنه ای  2– حجت الاسلام و المسلمین اکبر هاشمی رفسنجانی 3– آیت ا... محمد مهدی ربانی املشی، 4- حجت الاسلام و المسلمین عباس واعظ طبسی 5- حجت الاسلام و المسلمین محمد علی موحدی کرمانی.
در آخرین جلسه حجت الاسلام عباس واعظ طبسی نمآینده امام در استان خراسان و تولیت استان قدس رضوی و طاهری خرم آبادی نماینده امام در سپاه پاسداران انقلاب اسلامی نیز در جلسه کنگره حضور داشتند و حجت الاسلام واعظ طبسی به تقاضای اعضاء کنگره طی سخنانی کوتاه از فداکاری ها و مقاومت های شهید مظلوم آیت ا... بهشتی یاد کردند.
اسامی ذخیره های اعضای شورای مرکزی حزب جمهوری اسلامی بر اساس انتخابات انجام شده به ترتیب تعداد آراء بدست آمده به شرح زیر می باشد:
1– آقای مصطفی حائری زاده یزدی 2– آقای حسین کمالی 3– حجت الاسلام عبدالحمید معادیخواه 4– حجت الاسلام و المسلمین سید ابوالفضل موسوی تبریزی
5– حجت الاسلام علی موحدی پورساوجی 6– آقای مسعود شهیدی 7– آقای رجبعلی طاهری 8– حجت الاسلام اسماعیل فردوسی پور 9– آقای فرزاد رهبری  10– حجت الاسلام رسول منتجب نیا.
یادآور می شود افراد ردیف اول و دوم در انتخابات مرحله اول و بقیه افراد در مرحله دوم برگزیده شده اند.
تذکر: بر طبق آئین نامه انتخابات شورای مرکزی هر عضو حداقل باید 3/1 آراءِ رای دهندگان را به خود اختصاص دهد در غیر این صورت انتخابات به دور دوم خواهد کشید.
پس از اعلام نتایج آراء حجت الاسلام سید علی خامنه ای طی سخنانی گفت:
بسم الله الرحمن الرحیم
ان شاءا... با تشکیل شورای مرکزی جدید، حزب با نفس جدیدی که از اجتماع شما پیدا کرده است خون جدیدی خواهد یافت و حرکت تازه ای را آغاز خواهد کرد که میزان حرکت جدید آن مربوط به شما اعضاء می باشد.
وی خطاب به شرکت کنندگان گفت: منتظر این نباشید که کارها همه از مرکز آغاز شود، بلکه شما باید به مرکز کمک کنید، شما باید با رابطه های سالم حزبی با مرکز ارتباط برقرار کنید و مرکز حزب را به حرکت و فعالیت و تلاش سالم وادار کنید. انگیزه های شما، اندیشه ها و حرکت هایتان می تواند عناصری را که در مرکز حزب قرار گرفته اند راهنمایی کند و به حرکت وادارد. شما نباید فقط در هنگامه جریانات حضور خود را لازم بدانید بلکه حضور شما همیشه لازم است.
حجت الاسلام و المسلمین خامنه ای با استناد به آیات قرآن کریم گفت: این حرکت و راه بما تنها وابسته نیست و بار آن را ما تنها به دوش نمی کشیم بلکه مدتی افتخارش به عهده ماست ولی باید بدانیم کسانی که کارشان را بطور شایسته انجام ندهند مسئولیت الهی برزمین نمی ماند و کسانی دیگر خواهند آمد و آن بار را به مقصد می رسانند.
دبیرکل حزب جمهوری اسلامی گفت: برای داشتن افتخار بدوش کشیدن این مسئولیت باید خصوصیات لازم را دارا باشیم تا بتوانیم با بهره گیری از عنایات الهی توفیق رساندن بار به مقصد را داشته باشیم و محبت و دوستی بنده با خدا اولین شرط آن است. خضوع در برابر مؤمنان شرط دیگری است که می تواند برای ما یک دستور حزبی و تشکیلاتی به حساب آید بطوری که در برابر کسی تکبر نکنیم و با مؤمنان حزبی و غیر حزبی و همه آنهایی که مؤمن هستند و حتی از روی شبهاتی ممکن است با حزب خوب نباشند آگاهانه برخورد کنید و هرگز دشمنی بر علیه آنها نورزید. ما باید در برابر مخالفان عزت و عظمت خود را حفظ کنیم و در راه خدا تلاش کنیم و حزب مجرد از خدا و انقلاب اسلامی، حزبی که از خدا و انقلاب اسلامی خالی باشد حزب شیطان است و به درد مردم ما نمی خورد.
حجت الاسلام و المسلمین خامنه ای اظهار داشت: این حزب باید وسیله دعوت به خدا باشد و کانالی از اعماق جامعه به سوی خدا ایجاد کند که خون الهی را در رگ های جامعه بدواند. حزب را برای خود و شخص منیت ها نمی خواهیم. ما در حزب ذوب می شویم در صورتی که در انقلاب اسلامی ذوب شود و در خدمت انقلاب اسلامی قرار گیرد. کسانی را که حاضرند حرکت خداپسندانه رساندنِ پیام بعثت الهی به اعماق جامعه را به عهده بگیرند باید جذب حزب کنید و از این طریق حرکت فی سبیل ا... خود را تداوم بخشیم. اگر حرکت ما اینگونه شد از ملامت هیچ ملامتگری نمی هراسیم.
 وی با اشاره به دوران مشقت بار توطئه های دشمنان انقلاب اسلامی علیه حزب جمهوری اسلامی گفت: دوران سختی را گذرانده ایم که طی آن فشارهای مشقت باری را که روی حزب می آوردند تحمل کردیم که شهید بهشتی استوانه مستحکم و شکست ناپذیر شخصیت پولادین حزب جمهوری اسلامی آن مؤمن به خدا، آن مسلمان با شخصیت در برابر آن همه مشکلات به مقاومت پرداخت. مقاومت شهید بهشتی باید شیوه و سیره آینده حزب ما باشد و همانطور که مورد رضای خداست عمل کنیم. باید رضای خدا را درست تشخیص بدهیم تا خدای نکرده لج بازی ها جای تشخیص درست را نگیرد. در آستان ها، شهرها، بخش ها، و گوشه و کنار کشورمان با مردم مسلمان، امت حزب ا...، کارگزار آن جامعه، ائمه جمعه و مسئولان حکومتی مهربانانه و مشفقانه و ناصحانه برخورد کنیم؛ این یک تکلیف است و تخطی از آن تخطی از یک وظیفه است نه به عنوان یک وظیفه حزبی تنها بلکه به عنوان یک تخلف شرعی به حساب می آید.
آقای خامنه ای در پایان با اشاره به نتایج ثمربخش نخستین کنگره حزب جمهوری اسلامی از دلاوری های بزرگمردان این حزب در راه تداوم انقلاب اسلامی و برپایی دین حق که با خون خود تداوم انقلاب اسلامی را سرعت بخشیدند به ویژه شهید مظلوم آیت ا... بهشتی و یاران با وفایش در قتلگاه حزب، جمهوری اسلامی تجلیل کرد و ضمن آرزوی پیروزی و نصرت برای سپاهیان و رزمندگان دلیر اسلام در مصاف با دشمنان، یاد همه شهیدان به خون خفته انقلاب را گرامی داشت. (ج 26/2/62)

سخنان و پیام های تبریک شخصیت ها به مناسبت برگزاری نخستین کنگره حزب جمهوری اسلامی
تشکیل کنگره حزب جمهوری اسلامی با استقبال نیروهای خط امام روبرو گردید. در زیر خلاصه نظرات سه فقیه بزرگوار را به طور خلاصه آورده و سپس خلاصه ای از اسامی شخصیت ها و گروه هائی که در این رابطه پیام تبریک داده اند را می آوریم. متن کامل اسامی تبریک دهندگان در روزنامه جمهوری درج شده است.
آیت ا... محمد مهدی ربانی املشی عضو فقهای شورای نگهبان و عضو شورای مرکزی حزب جمهوری اسلامی:
ما معتقدیم که اداره امور کشور بدون وجود یک تشکیلات امکان پذیر نیست و اصولا پیدایش حزب جمهوری اسلامی انجام این وظیفه اسلامی بوده است و شاید کمتر کسی باشد که عضویت حزب را برای رسیدن به مقاصد مادی انتخاب کرده باشد. پر واضح است که هرگاه حزب با رسمیت کامل و اعتبار بیشتر و پیوند محکم تر با مردم، قوی تر و منسجم تر و در قلب جامعه ریشه دارتر شود نظام جمهوری اسلامی از پشتوانه قوی تری برخوردار گردیده است.
- تصور می کنم کمتر کسی از مخالفین حزب، اندیشه ضرورت تشکیلات را دریافت نکرده باشد و مخالفت ها عمدتا برای رضای خدا و حفظ مصالح جمهوری اسلامی نیست بلکه بیشتر مایه های مادی و خصلتی دارد.
- امید است که اینگونه افراد با تشکیل کنگره و رسمیت کامل این تشکیلات مأیوس شوند و دست از تلاش های بی جا بردارند و در عوض تخریب این تشکیلات اسلامی که عناصر مخلص و دارای حسن نیت در آن فراوان است و برقراری آن تا به حال برای جامعه ما خیلی سرمایه برداشته و بزرگترین تاوان را یعنی شهادت آیت ا... بهشتی و 72 تن از [یاران] را تنها در یک شب تحمل نموده است از این پس به انتقادات سازنده بپردازند و عیوب و نواقص آن را که یقینا خالی از آن نیست مرتفع سازند. (ج 18/2/62)
آیت ا... خاتمی نماینده امام و امام جمعه یزد:
به نظر من شاید بدیهی ترین مسئله اسلامی این باشد که جامعه اسلامی ما باید تشکیلات داشته باشد. تبریک می گویم به این سران حزب جمهوری اسلامی و کلیه تشکیلات حزب جمهوری اسلامی که بعد از 4 سال و اندی از تشکیلات حزب که تاکنون موفق نشده بود کنگره ای تشکیل بدهد آن هم برای گرفتاری هائی که در سایه انقلاب پیش آمد کرد، برای همه ملت ایران و بخصوص برای حزب این توفیق حاصل نشده بود و حالا بحمدا... بعد از چهار سال و اندی توفیق برایش حاصل شده که این کنگره ها را تشکیل بدهد و امیدوارم که ان شاء ا... از باب اینکه چون ما با تدبیرات و فکر و اندیشه های عالی که در سران و مؤسسین حزب جمهوری اسلامی سراغ داریم ان شاء ا... که آقایان سعی بکنند این کنگره به وجه احسن تشکیل بشود و با همفکری و روی هم ریختن افکار عالیه که در سران حزب است سعی و کوشش بکنند این تشکیلات حزب که خوب هم هست تابه حال بر روی اساسی و یک پایه بسیار محکمی آن را برقرار بکنند.
- نکته ای عرض می کنم که حزب جمهوری اسلامی حزب ملت ایران است و سعی و کوشش باید بکنند هم در عمل و هم در قول و در رفتار و طوری وانمود بکنند که ملت ایران واقعا حزب را مال خودش بداند مثل اینکه الآن ملت ایران حکومت جمهوری اسلامی را از خود می داند.
آیت ا... جوادی آملی (عضو جامعه مدرسین):
این حزب حزبی نیست که مانند دیگر احزاب نوخاسته و از زمین برخاسته باشد بلکه حزبی است که از متن اسلام برخاسته و سنگین ترین خون را نثار نهال اسلام کرده است.
- امیدوارم محصول کنگره حزب جمهوری اسلامی – اولی الایدی و الابصار– باشد.  (ج 22/2/62)
ائمه جمعه شهرهای دزفول، مشهد، زنجان، ارومیه، رشت، کاشان، ملایر، طبس، برازجان، تربت حیدریه، فسا، بابل، نهاوند، میناب و... طی تلگرام ها و اطلاعیه هائی تشکیل کنگره را تبریک گفتند.
- اتحادیه انجمن های اسلامی دانشجویان در اروپا، جامعه انجمن های اسلامی بازاریان (اصناف تهران)، انجمن های اسلامی ادارات ساوه، انجمن های اسلامی و نهادهای انقلاب شیراز، تعدادی از انجمن های اسلامی استادان و دانشجویان دانشگاه ها، شورای هماهنگی انجمن های اسلامی بانک های کشور، تعدادی از انجمن های اسلامی دبیرستان ها، شخصیت ها و نهادهای انقلابی صومعه سرا، شورای هماهنگی نهادهای انقلاب اسلامی تربت حیدریه و... نیز با ارسال تلگرام هایی تشکیل کنگره حزب جمهوری اسلامی را تبریک گفتند.

عطر بهشتی
می دهد عطر بهشتی چون هوای کنگره
بوی هفتاد و دو تن دارد فضای کنگره

سر دبیرانی شهید و شاهد و مرد خدا
از چنین حزبی بود نشو و نمای کنگره

گر بپرسی جایگاه و پایگاه او کجاست
قلب و جان امت حق است جای کنگره

معبد حق است و ما جویای عشق سرمدی
صبغه الله گشته جاری در لقای کنگره

روز مبعث می کند دیدار با روح خدا
در حقش لطفی چنین دارد خدای کنگره

خط، چون خط امام و راه، راه انبیاست
پس بخوان "لا ریب فیه" از دل برای کنگره

بار وحدت دارد و همرنگی حزب خدا
بانک توحید است زان بانک رسای کنگره

تفرقه راهی ندارد در صفوف مؤمنین
صفِ مَرصوص است آری جای جای کنگره

جملگی اعضای آن بگزیده حزب اللهیان
محکم از خون گشته از اول بنای کنگره

لمعه نور خدا اندر رواقش جلوه گر
ذکر حق پرتوفشان بر راستای کنگره

منبع فیض الهی مطلع انوار غیب
روح را بخشد ضیا نور و ضیای کنگره

می کند مرآت جان را صافی از گرد ملال
جمع پر از رأفت و پاک از ریای کنگره

ظاهرش اثبات حق و باطنش مرضات حق
گر ندانستی بدان قدر و بهای کنگره

قلب های منتظر بر لطف حق دارد نظر
تا شود صاحب زمان خود رهنمای کنگره

غم ز اهریمن ندارد حزب جمهوری چرا؟
چون بود خون شهیدان رهگشای کنگره

دستمان بر آسمان بهر بقای رهبری
بار الها خود اجابت کن دعای کنگره

جعفری پاکیزه کن نیت در این بزم خدا
می دهد عطر بهشتی چون هوای کنگره
(جمهوری اسلامی 25/2/62)