انسان سیر می کند و بدین سان کل جهان طبیعت به سوی یک نقطه روان است یُسَبِحُ ِللهِ ما فِی الَسمواتِ وَ ما فِی الاَرضِ، آنچه در آسمان و زمین است تسبیح گوی اوست و لکن لا تَفقَهونَ تَسبیحَهُم. این بیان فشرده ای از رابطه حرکت و شدن جهان با مبدأ و مقصد جهان بود. مبدأ و مقصد یکی است. همان که مبدأ است همان مقصد هم هست.
کز نیستان تا مرا ببریده اند از نفیرم مرد و زن نالیده اند
کل جهان از نیستان ابدیت بریده شده و حال به سوی اصلش باز می گردد. "کُلُّ شَیئٍ یَرجِعُوا اِلی اَصلِه" و "اِنّا ِللهِ وَ اِنا اِلیهِ راجِعُونَ"، "اِلَیهِ مَرجُعِکُم جَمیعاً" قرآن پر از چنین تعبیراتی است. هرچه بیشتر بر روی طبیعت مطالعه کنیم کل جهان طبیعت را به صورت یک مجموعه یک پارچه ای می یابیم که به هم مربوطند، یعنی ما امروز در جهان چیزی را نمی شناسیم که با کل جهان پیوند و رابطه داد و ستد و در یک نظم جامع قرار گرفتن را نداشته باشد.
ذره ذره‌ای که در این جهان است در یک نظم کلی جامع قرار گرفته و مجموعه این ذرات یک منظومه بزرگ است. آگاهی های علمی که درباره جهان تا به امروز به دست آورده ایم نمایانگر این مطلب بوده است که کل جهان یک مجموعه به هم پیوسته است و قوانین منظمی بر این مجموعه به هم پیوسته حاکم است. این قوانین نیز با هم مربوط هستند و یک سیستم قانونی را به وجود می آورند لذا جهان طبیعت یک واحد است و با همه گوناگونیش یک کل به هم مربوط می باشد. چنان نیست که قانون جاذبه یک طور عمل کند و قوانین دیگر طبیعت نحوه دیگری عمل کند. مجموعه قوانین فیزیکی، طبیعی،... یک سیستم هستند و [به] عبارتی می توان گفت جهان متغیری متکی به ثابت می باشد، همه این مسائل را ما در جهان می یابیم.
وحدت جهان
از طرفی جهان را هماهنگ و یکپارچه می یابیم به دور از گسیختگی و تشتت. از دستگاه عظیم کهکشان ها و منظومه ها گرفته تا درون اتم، هر یک نظمی در درون دارند و روابطی دقیق با یکدیگر. با قوانینی ثابت و حاکم بر این روابط که علم در پی کشف آن هاست و هر آنچه را کشف کند به عنوان قوانین و اصول ثابت زیربنای محاسبه ها و پیش بینی ها قرار می دهد.
سرچشمه هستی، خدا:
همین قوانین ثابت و روابط به هم پیوسته ما را به مشیتی واحد و مطلق و محیط بر سراسر عالم رهنمون می گردد که این نظام را پرداخته و به اراده لایزال او جهان برپاست. "هُوَ الحَیُّ القَیّوم" (او برپادارنده