در میان آن دو عالم جاهلی
آن دو خصم از واقعه خود واقفند
قاضی مسکین چه داند آن دویند
جاهل است و غافلست از حالشان
چون رود در خونشان و مالشان؟
گفت خصمان عالمند و علتی
جاهلی تو لیک شمع ملتی
زآنکه تو علت نداری در میان
آن فراغت هست نور دیدگان
و آن دو عالم را غرضشان کور کرد
علمشان را علت اندر گور کرد
جهل را بی علتی عالم کند
علم را علت کژ و ظالم کند
حال بیاییم با این مطلب که اصلاً قضاوت کردن‌های روزمره ما صحیح و مفید است؟ یا خیر غلط است و مضر؟ پاسخ این است در این صورت خوب و مفید و اسباب فلاح است که منطقی باشد و در این صورت بد و مضر و مایه شر و فساد و ضلالت است که منطقی نباشد.
ببینید ما برای قضاوت دارای دو نیرو هستیم یکی منطق و یکی هم احساس و عاطفه. هر یک از این‌ها برای خودش ابزار و وسایلی دارد، ابزار قضاوت منطقی دخالت عقل، دلیل و مدرک، سند و معلومات جامع است. خداوند در قرآن می‌فرماید «قل هاتوا برهانکم ان کنتم صادقین» اگر شما راست می‌گویید دلیل و مدرک تان را ارائه دهید.