نرم کنند مسیر خود را ادامه دهند، طبیعتاً اگر این به‌‌عنوان یک خصلت ثانوی در انسان به‌صورت ملکه اخلاقی در بیاید پس از چند بار برخورد ساده انگارانه با مشکلات مسیرش به کلی منحرف شده و به سازش‌کاری و محافظه‌کاری تن در می‌دهد. البته پرش از روی موانع بی‌آنکه به حل عملی آن‌ها پرداخته شود نیز نوعی چپ‌روی و ماجراجویی است که تجربه‌ای به دست نمی‌دهد و درنهایت انسانی را که تجربه حل مشکلات را به دست نیاورده در آستانه یک معضل بزرگ به بن‌بست می‌رساند.
 حضرت علی (ع) که خود در یک جریان تجربی به قانونی همه شمول دست یافته روشن می‌کند که این قانون از کدام عبرت و تجربه حاصل می شود. وی توضیح می‌دهد که انسان در قبال موانعی که به پیشوازشان رفته و با مته تحلیل در آن‌ها نفوذ کرده و راه خود را در چنین روندی یافته است، یک سری تجربه پیدا می کند و درضمن از خلال معضلاتی که آن‌ها را دور زده و یا از روی آن پریده تجربیات تلخ دیگری که یادآور بن‌بست‌ها و دور و تسلسل های باطل است بر انبوه دریافت‌هایش اضافه می شود. با جمع‌بندی این نتایج است که انسان به عبرت می‌رسد و می‌تواند یک قانون عام را که سنت الهی است به عنوان معتبر عرضه بدارد.
وَ ما کُلُّ ذی قَلبٍ بِلَبیب، وَلا کُلُّ ذی سَمعٍ بِسَمیع وَ لا کُلُّ ناظرٍ بِبَصیر.

نظر خود را ارسال کنید