و اخلاق زیربناست؟
ج- عرفان یعنی معرفت و شناخت. شناختی که در رابطه با عقل عملی است البته عقل نظری را هم به صورت خاصی شکوفا می کند. ان شاءالله بعداً در بحث خداشناسی بیان می کنیم که آیا عرفان و اخلاق زیربناست، باید اول ببینیم زیربنا و روبنا چیست و این بحث را در آینده خواهیم داشت. فعلاً اجمالاً می گوییم اخلاق از نظر جهان بینی ما یک هدف متعالی است.
سوال 17- آیا درک و فهم وجود و هستی از ادراکات بدیهی است یا به وسیله عامل دیگری به وجود می آید؟
ج- درک وجود و هستی از ادراکات بدیهی است و انسان از هیچ جای دیگر نمی تواند هستی را درک کند.
سوال 18- آیا می توان برای وحی استدلال های علمی آورد؟
ج- خیر پیغمبر وحی را یافته است و ما هم از طریق اعتماد به اینکه او یافته است وحی را می یابیم؛ دلایلی بر راست گفتن او وجود دارد اما اینکه بخواهیم از طریق علمی به وحی برسیم اشتباه است.
سوال 19- فرمودید وحی تحصیلی نیست پس بفرمایید ابتلاء پیغمبران برای چیست؟
ج- "وَ اِذ اِبتَلی اِبراهیمَ رَبُّهُ بِکَلِماتٍ فَاَتمَّهُنَّ" (بقره، آیه 124) تحصیلی و کسبی نبودن یک مسئله است و اینکه پیغمبران استعداد و برجستگی ندارند مسئله دیگریست. ما عرض کردیم که کسی نمی تواند بگوید من از حالا شروع به خودسازی می کنم تا برجسته بشوم و روزی پیغمبر بشوم ما چنین قانونی نداریم ولی پیغمبران برجسته هستند. هر گردی گردو نیست ولی هر گردویی گرد است.
اما اینکه پیامبران دچار ابتلاء می شوند باید بگویم انسان با ابتلاء ساخته می شود، تا انسان مبتلی نباشد نمی تواند پیغمبر یا حتی دنباله روی فعال پیغمبر شود. ما نگفتیم پیغمبرها