این من هستم که حرکت می کنم، درخت ها سرجایشان ایستاده اند، اشتباه ذهن در مورد حرکت خورشید هم از همین قبیل است، حرکت زمین به دور خورشید یک امر غیر حسی نیست، یعنی ذاتاً قابل احساس است، ولی تا این لحظه برای ما هنوز از راه حس درک نشده است. ما نشانه ها و معلومات و ادراکات دیگر آن ها را تجزیه و تحلیل و ترکیب و جمع بندی کرده و از راه استدلال و استنتاج به دست آورده ایم که زمین به دور خود می چرخد و آن چیزی که ما الان به صورت حرکت خورشید از مشرق و مغرب می بینیم در حقیقت حرکت زمین به دور خودش از مغرب به مشرق است. این یک واقعیت است که ما از طریق حس به آن پی نبرده ایم. پی بردن به آن ناشی از کار ذهن و اندیشه است. این توضیح بیشتری نسبت به مطلب ششم بود که لازم بود در این جلسه داده شود.
[الهام و اشراق]
انسان از راه حس به خیلی چیزها می رسد و از راه اندیشه هم به خیلی چیزها دست می یابد ولی انسان آگاهی های دیگری هم دارد که نه به حس مربوط است و نه به اندیشه. بحث بعدی ما همین است که علاوه بر آنچه انسان از طریق احساس و اندیشه به دست می آورد، راه های دیگری برای آگاهی وجود دارد و یکی از آن ها الهام و اشراق است.
«وَ نَفْسٍ وَ ما سَوَّاها، فَأَلْهَمَها فُجُورَها وَ تَقْواها، قَدْ أَفْلَحَ مَنْ زَکَّاها، وَ قَدْ خابَ مَنْ دَسَّاها» (سوره شمس، آیات 8 و 9 و 10)
رستگار آن کس که آن را پاکیزه کرد و بیچاره آنکه آن را به پستی و تباهی کشاند. ما یک سلسله آگاهی هایی داریم که با این حواس پنج گانه یا ده گانه... بیرونی ارتباطی ندارد ولی