او که از سال‌ها پیش در اندیشه علل انحطاط مسلمین بود از کنار هیچ جریانی به سادگی نمی‌گذشت و تمامی مشکلات را بررسی و ریشه‌یابی نمود و راه‌حلی برای آن‌ها برمی‌گزید. اصولاً دوران اقامت ایشان در قم خصوصاً پنج سال اخیر را می‌‌توان دوران آشنا شدن به مشکلات و علل کمبودها و نارسایی دانست و دوران اقامت در تهران را مبارزه پیگیر و بی‌امان برای رفع آن نواقص ها سرانجام طرح فکری خویش را در مقدمه کتاب انسان و سرنوشت ارائه داد.
یکی از عوامل اساسی که در پیشرفت و یا رکود جامعه اسلامی ایران مؤثر بود سازمان روحانیت بود. روحانیت در ایران نقش بسیار مهمی را می‌تواند ایفا کند از طرفی رهبری دینی مردم را به‌عهده دارد و ارائه‌دهنده تعلیمات اسلامی است. از طرف دیگر از اعتماد عامه مردم برخوردار است و می‌تواند در تحولات سیاسی نقش اساسی داشته باشد استاد مطهری نیز به این ویژگی‌ها پی برده بود و در دوران تحصیل در حوزه علمیه قم نیز همواره جریانات حوزه را زیر نظر می‌گرفت و محاسن و معایب آن را از یک دیگر تفکیک می‌کرد و دوران اقامتش در تهران سعی کرد که آن نواقص و کمبودها را در عمل برطرف نماید.
در سال 1342، در زمانی که ارتباط امام و مردم قطع شده است بزرگ‌ترین مسئولیت به‌عهده افرادی همچون مطهری می‌افتد. اکنون بهترین فرصت است که طرح‌های خود را در عمل به اجرا در