آن که این نفس را بپرداخت و آراست و منظم کرد، آنگاه به این نفس فجور و تقوایش را الهام فرمود؛ یعنی هم خیر را و هم شر را، هم راه کمال را هم راه سقوط را به این نفس الهام کرد. یعنی یک نوع بصیرت نفسانی، یک نوع روشن‌بینی، یک ناخودآگاهی، یک نوع الهام، از درون، که برای انسان در قرآن پیش‌بینی شده است.
یا آیاتی که مسئله اراده و مشیت را برای انسان عنوان می‌کند:
«فمن شاء فلیؤمن و من شاء فلیکفر»
هر کس خواست ایمان می‌آورد و هر کس خواست کافر می شود. که تکیه‌اش بر اراده آدمی است، این‌که می‌توانم انجام بدهم و می‌توانم ترک کنم این یک رشحه الهی است، این یک جلوه ملکوتی است. این مشیت، این اراده آزاد، برای انسان یک تجلی الهی است. و یا آیات اول سوره دهر یا سوره انسان که جلوه های گوناگونی از تعریف انسان در آن منعکس است آن‌جا که می‌فرماید:
«انّا خلقنا الانسان من نطفه امشاج»
ما انسان را از یک نطفه آمیخته ای آفریدیم. حالا این نطفه آمیخته را ممکن است تفسیر کنند به آمیختگی های طبیعی و عناصر مادی و خاکی که در تکمیل انسان به کار رفته یا احیاناً آن ژن‌های گوناگون و مختلفی که هر یک از آن‌ها مبدأ یک نوع خصلتی و حالتی و کیفیتی در انسان است و یا آنچه را که شاید به نظر قوی‌تر برسد و آن این‌که ما انسان را از آمیزه‌ای، از نهادهای گوناگون مادی و ملکوتی از احساسات و غرایز و جاذبه‌ها و سائقه های خاکی و الهی خلق کردیم و آفریدیم.
انسانی است که هم علم را دوست است، هم کمال طلب است هم