مساله ریاضت نفس و تقوا چیست؟
مسئله نفس را اگر بطور بحث فلسفی مفصل بخواهیم وارد بشویم، این به یك مدت طولانی احتیاج دارد. ولی اجمالا به اندازه‌ای كه برای برادران و خواهران مستمع خود مناسب است می‌گویم:
در اسفار یا حاشیه اسفار راجع به مسئله نفس حدود چهل قول نقل شده، البته تا زمان صدر المتألهین؛ چون صدر المتألهین در حدود سیصد و پنجاه سال قبل بوده است، ولی به اصطلاح علمی اصول اقوالی كه در نفس هست به سه قول برمی گردد:
یك قول اینكه بگوئیم: نفس «جسمانیه الحدوث و جسمانیه البقاء» است. یعنی وقتی كه موجود می‌شود، جسم است و تا آخر هم كه باقی است جسم است. پس نفس جسم است مانند سایر اجسام. منتها جسم لطیف‌تری است. گاهی از اوقات اینطور تشبیه می‌كنند كه «كالماء فی الورد و كالدهن فی السمسم» مانند آب كه در گُل هست، گل جسمی است كه به چشم دیده می‌شود اما آن آب و آن عطری كه در گل هست، شما نمی‌بینید. یك چیز لطیف‌تری است و جسم هم هست. منتها در گل است. و مانند روغنی كه در كنجد هست، شما كنجد را به چشم خود می‌بینید، اما روغنش كه چرب است نمی‌بینید، جسم است ولی ذرات لطیف‌تری است كه در این