می شود. پس اینهایی که سخن چینند، افساد میکنند، دو گروه را یا دو خانواده را به هم میاندازند و کینه ایجاد می کنند بهصورت میمون درمیآیند.
2- فاما الذین علی صورة الخنازیر فاهل الثبت. حرام خورها بهصورت خنزیر و خوک درمیآیند، موجود کثیفی که هرچه به دست آورد میخورد. کسانی هم که هر پول حرامی به دست آورند خرج میکنند و در اثر حرامخواری کمکم تبدیل میشوند به یک خوک و روز قیامت نفسشان شکل خوک می گیرد.
3- و اما المعکوسون علی رؤوسهم فاکلة الربا. ربا خورها معکوس به محشر می آیند. میتوان گفت: چون آنها راه طبیعی درآمد جامعه را معکوس میکنند (یعنی مبادله کالا و پول را تبدیل میکنند به مبادله «پول و پول») و نظام اقتصاد صحیح را به نظام استثماری تبدیل میکنند و به جای فعالیت و کار در جامعه که مسیر صحیح است با جابجایی پول میخواهند زندگی کنند به چنین حالتی میافتند.
4- و العمی الجائرون فی الحکم. قاضی هایی که به ظلم و جور قضاوت میکنند و به متهم زور بگویند اینها کور می آیند. احتمالاً برای اینکه قاضی مقامی دارد که باید با دقت واقعیت جرمها را ببیند و برای اصلاح جامعه درست تنبیه کند.
5- والصم البکم المعجبون باعمالهم. این گروه مردمی هستند که خودپسند و خودبینند (عُجب دارند) و شخصیت خود را بیش از آنچه هستند میبینند و کارهای کوچک خود را خدمتی بزرگ میدانند که همین باعث میشود که از واقعیتها همیشه عقب باشند، درصورتی که اگر خود را کوچک ببینند همیشه تلاش میکنند تا به حد بالاتری برسند.
6- و الذین یمضغون بالسنتهم فالعلماء و القضاه الذین خالف اعمالهم اقوائهم.
کسانی که زبانهایشان را میجوند و چرک و خون از دهانشان میریزد، علماء، قضات و اهل قلم و آدمهای موعظه گری هستند که میخواهند مردم را تربیت کنند و به مردم می گویند عمل کنید اما خودشان عمل نمیکنند. یعنی با این زبان میخواهند ارتزاق کنند و برای خودشان وجهه درست کنند اما همین زبانی که در دنیا وسیله آبرو شده بود در آخرت چرکهای از آن می آید که وسیله نکبت و نفرت مردم میشود، تناسب هم دارد، البته خیلی از این تناسب ها را ما ممکن است نفهمیم اما خداوند میداند.
7- آنهایی که دست و پایشان قطع شده است کسانی هستند که همسایه مجاور و همکار خودشان را اذیت میکنند (باعث بدبینی مردم نسبت به یکدیگر می شوند).
8- والمصلبون علی جذوع من نار فاالسعاة بالناس الی السلطان. آنهایی که به درخت آتشین به دار کشیده شدهاند کسانی هستند که باعث دستگیری مردم بیگناه در حکومتهای ظلم هستند (مانند ساواکیهای قدیم) و مردم را نزد حاکم بد جلوه می دهند.
9- والذین هم اشدنتنا من الجیف فالذین یتمتعون بالشهوات و اللذات و یمنعون حق الله فی اموالهم. آنهایی که بدنشان متعفن تر از جسد مرده است افرادی هستند که اهل شهوترانی اند و از اموال خود برای بهرهگیری در دنیا استفاده میکنند ولی حق خدا را در مال خود نمیدهند. همان بدنی که در دنیا متمتع میشد و به عیاشی میپرداخت در آخرت به منبع نفرت و منبع کثافت تبدیل میشود (که البته در دنیا هم منبع کثافت بودند).
10- آنهایی که لباسهای بلندی دارند که از یک نوع روغن داغ به بدنشان چسبیده است و اهل تکبر و فخرفروشی هستند فاهل الفخر و الخیلا (یا خیلاء) یعنی یک مرحله از عجب (که فقط خودبزرگبینی بود) بدتر است و «متکبر» مردم را حقیر و کوچک و خود را برتر از آنها میشمارد و به دیگران فخر میفروشد و از انجام وظیفهاش ابا دارد که از مذموم ترین اخلاق هاست (در مقابل تواضع).
گویا در دعای مکارمالاخلاق است که امام سجاد میفرمایند: خدایا مرا هر قدر در نظر مردم بزرگ میکنی نزد نفس خودم مرا کوچک کن.
از این قبیل روایات بسیار است که نشان می دهند اعمال ما در دنیا وجود ما را به شکلی میسازد که در روز قیامت با آن ساخته