**صفحه=69@
کرده اند)**زیرنویس=توجه کنید که محتوای آیه کلی است و می تواند هرکسی را که در اثر کفر و فسق به خود ظلم کرده شامل گردد.@ حرف می زنند و از آنها می پرسند که در چه وضعی بودید و چرا اینطور شده اید؟ اینها عذر و بهانه می آورند که ما قدرت نجات خویش را نداشتیم و مستضعف بودیم اما ملائکه به آنها می گویند که انسان قدرت و اراده و استعداد دارد و زمین خدا نیز وسیع است چرا به مکان دیگری هجرت**زیرنویس=این هجرت می تواند در درون انسان از بدی به خوبی و یا به طور کلی می تواند فرار از شرایط بد به سوی شرایط خوب باشد و اگر آن را محدود کنیم همان هجرت جغرافیایی می شود.@ نکردید؟
هر منحرفی پس از مرگ می تواند عذر بیاورد که من مامور بودم یا فقیر بودم یا مستضعف فکری یا مالی بودم اما ملائکه به آنها جواب می دهند که نه شما مستضعف نبودید بلکه انسان مبتکر و خلاق و مستعد است و خداوند هم زمینه ها را فراهم کرده تا انسان بتواند به طرق مختلف خود را از محیط بد نجات دهد و هیچ کس نمی تواند مدعی شود که من عاجز مطلق بودم. مگر در مورد بعضی افراد استثنائی که واقعاً نمی توانستند کاری انجام دهند. مثل مردان و زنان و بچه هایی را که «جاهل» «قاصر» و یا «عاجز واقعی» می نامند که البته حسابشان با خدا به گونه ای دیگر است و قابلیت عفو خداوند را دارند.
به هر حال تکیه ما روی این قسمت است که انسان مرده با ملائکه مذاکره دارد و بازجویی می شود و از او علت فسادش را می پرسند او عذر می آورد و ملائکه عذرش را نمی پذیرند و این مذاکرات متعلق به عالم برزخ است و برهانی محکم بر وجود برزخ می باشد.
ب- پاداش در برزخ
الذین تتوفیهم الملائکة طیبین یقولون سلام علیکم ادخلوا الجنة بما کنتم تعلمون (نحل- 32)
«هنگامی که فرشتگان پاکیزه از شرک، متقین را قبض روح