سوال 4- آیا توبه از گناهان و برگشتن، موجب میشود که خداوند گناهان را ببخشد؟ یعنی آیا انعکاس طبیعی بر جایش هست اما خدا میبخشد یا نه خود توبه حالتی دارد که موجب میشود انعکاس طبیعی اعمال گذشته زایل گردد و از بین برود؟
جواب- این سوال خوبی است. توبه وسیله مغفرت است و مغفرت خداوند هم اینطور نیست مثل حاکمی که دو نفر را میخواهند شلاق بزنند بگوید این را نزنید ما بخشیدیم. مغفرت خداوند با وسایل انجام میشود و وسایلش اعمال انسان است و چیزی غیر از عمل انسان مبدأ و جاذبه مغفرت الهی نمیشود و حتی شفاعت هم که وسیله مغفرت است آن هم در رابطه با رهبری و رهروی است.
توبه اثرش در نفس انسان این است که انسان را میسازد و لذا توبه در حین مرگ که انسان مطمئن شده باشد که دیگر رفتنی است ظاهراً بیاثر است بلکه توبه در زمانی مؤثر است که انسان قدرت تصمیمگیری و عمل دارد و میتواند جبران بکند. یعنی اگر عمل خلاف انسان آثار سوء خارجی هم داشته باشد باید آنها جبران بشود، مثلاً: اگر در مال مردم تصرف کردیم توبه فقط این نیست که واقعاً تصمیم بگیریم دیگر نکنیم بلکه باید آنها را هم که بردیم پس بدهیم و اگر حقی از کسی ضایع کردیم باید به یک شکل جبران کنیم که حالت رضایت در او به وجود بیاید و اثرش در وجود ما منعکس نشود.
به هرحال توبه حالت پاککنندگی واقعی و اثر جبرانکننده نفسانی دارد و مغفرت خداوند همین است.
سوال 5- برای کسانی که توبه کنند اعمالشان باز در قیامت دیده میشود یا خیر و اگر- دیده می شود پس نقش توبه چیست؟
جواب- توبه اعمال کثیف را پاک میکند و اگر انسان در حالت توبه بماند آن حالت انعطاف، خود اثری سازنده برای انسان است