**صفحه=142@
این ها را ظاهراً تا ساواك یا شهربانی برده بود.
این تشكیلات دائماً در معرض این بود كه گیر بیفتد. و ما خاطره تلخی داشتیم از گیر افتادن تشكیلات در سال 43. همان طور كه گفتم در آن سال هم ما یازده نفر نشستیم دور هم در قم و یك تشكیلات را پی ریزی كردیم و مدتی هم كار ادامه داشت كه متأسفانه بعد پس از مدتی این گیر افتاد و منجر به زندانی شدن آقای منتظری، آقای ربانی شیرازی - كه آن وقت در آن تشكیلات ما بود - و بعد هم مرحوم قدوسی و آقای آذری قمی و بالاخره بنده شد و مدت‌ها ما فراری بودیم. من و آقای هاشمی رفسنجانی در خفا زندگی می‌کردیم به خاطر لو رفتن آن تشكیلات و اساسنامه. اصلاً دستگاه روی کلمه‌ی اساسنامه بین روحانیون، آنقدر حساس بود كه به هیچ قیمت حاضر نبود این مسأله را رها كند، و چند سال ماند. اصلاً آن پرونده دو سه سال همین طور مرتب دست دستگاه بود و با آن بازی می‌کرد كه بلكه بتواند سر نخی پیدا كند تا بالاخره فهمیدند كه خیلی ریشه دار نبود، و رهایش كردند. غرض در آن سال‌های اختناق و شدت عمل این كار با تلاش برادران مخلص شروع شد، منتها خوشبختانه مواجه شد با پیروزی انقلاب و در هنگام پیروزی انقلاب اعلام شد...
س: به طور كلی در مورد نقش و ضرورت همین مساله‌ی تشكیلات و تحزب و كار تشكیلاتی و این ها كه اشاره هم كردید، می‌خواستیم مستقلاً صحبت كنید؛ به خصوص از دیدگاه اسلامی و توجیهات شرعی و جنبه‌های مذهبی.
ج: به نظر ما تشكیلات یكی از فرایض هر گروه مردم است كه هدفی را دنبال می‌کنند. تشكیلات یعنی نظم، یعنی تقسیم وظایف، یعنی ارتباط و اتصال و زنجیره ای كار كردن. این معنای تشكیلات است. این چیزی ست كه نه فقط بد نیست، بلكه خوب و ضروری ست. هیچ كاری در دنیا بدون تشكیلات پیش نمی‌رود. انقلاب اسلامی ایران هم بدون تشكیلات پیش نرفت و پیروز نشد. خطاست اگر كسی خیال كند این انقلاب بدون نوعی سازمان دهی پیش رفت. بله، حزب نبود، تشكیلات روشن مشخص و اسم و رسم داری نبود، اما حقیقت همان است كه بعضی از ناظران جهانی هم كه درباره‌ی انقلاب ما فكر می‌کردند به آن رسیده‌اند. اگر امام خمینی از تعداد كثیری از شاگردان معتقد به خود و مطلع ازنیت‌های الهی و مؤمن به افكار خود برخوردار نبود، مطمئناً فریادش به این مردم نمی‌رسید تا این مردم حركت كنند. در این شك نكنید.
اگر در سال 43 روحانیون بزرگ و كوچكی در سراسر ایران نبودند كه پیام های امام خمینی را به اعماق توده‌ها برسانند، شما فكر می‌کنید چگونه مردم در جریان این امر قرار می‌گرفتند؟ خود روحانیت، بدون این كه كسی را خیلی حساس كند، یك سازمان دهی، یك تشكیلات و یك تشكل است. این ائمه‌ی جمعه امروز تشكل اند، خود آن طلاب و فضلایی كه پخش می‌شدند در سراسر شهرستان ها - و من این ها را همیشه تشبیه کرده‌ام به زنبور عسلی كه بار عطر و شهد و آن مایه های طبیعی عسل را از حوزه می مكیدند و منتشر می‌شدند و به سراسر كشور و اكناف جامعه، بار شیرین و شفابخش خودشان را می‌دادند - اگر این ها نبودند، مطمئن باشید كه این مسأله اینچنین انجام نمی‌شد. و این است راز تأكید امام بر عنصر روحانیت؛ چون كارایی روحانیت را امام به رأی العین دیده‌اند. بنابراین تشكل یك