**صفحه=215@
س: تحلیل شما از حیات سه ساله‌ی انقلاب اسلامی چیست و در این مدت، انقلاب و نظام جمهوری اسلامی چه موفقیت‌ها و ناكامی هایی از لحاظ سیاسی، فرهنگی و اقتصادی داشته است و این تجارب چگونه می‌توانند ما را برای تداوم و گسترش انقلاب یاری دهند؟
ج: در حقیقت ما در این سه سال به قدر سی سال حادثه داشته‌ایم و شاید بعضی از حوادثی كه برای ما در این مدت اتفاق افتاد در عمر یك ملت یك بار یا دو بار اتفاق می‌افتد و در مجموع، جمع بندی من از این حركت سه ساله این است كه روند انقلاب به سوی هدف‌های صحیح خودش، نه فقط منحرف نشده، بلكه متوقف نیز نشده است. البته موانعی بر سر راه انقلاب به وجود آمد، ولی انقلاب ما و مردم ما با برداشتن آن موانع، ورزیدگی لازم را برای مقابله با موانع بعدی پیدا كردند و گرچه نمی‌توان از این همه حادثه یک یك اسم برد، اما همین قدر به طور كوتاه اشاره می‌کنم امروز تفكری بر این ملت و مملكت حاكم است كه با وجود در اختیار داشتن بیشترین رقم و عدد از این مردم، این تفكر به هیچ وجه فرصت كادرسازی پیدا نكرده است و در حالی كه تفكرهای دیگری در این مملكت علی رغم اقلیت كوچك و ناچیز بودنشان كادرسازی های زیادی كرده بودند و آمادگی‌های زیادی برای خودشان داشتند، امروز آن تفكر اصیل و اصلی، یعنی همان تفكر اسلام فقاهت، در این مملكت دارد حكومت می‌کند و انسان‌های بسیاری را به عنوان كادرهای ورزیده و اداره كننده به دنیا ارائه می‌دهد و توانسته خودش را و حضورش را در سطح سیاست جهانی اثبات كند. لذا این محصول همه‌ی حرکت‌هایی ست كه در طول این مدت انجام شده است.
اما این كه شما از موفقیت‌های سیاسی و اجتماعی و فرهنگی نام بردید، لازمه ی شرح یكایك این مساله‌یك كتاب است. اما برای ما در این جا بیشتر مساله‌ی سیاست مطرح می‌شود. همه چیز ما در این سه سال تابع مسائل سیاسی بوده است. یعنی اقتصاد ما كه دستخوش مسائل سیاسی و در میدان حركت و عمل سیاسی بود، ما این همه تجربه را به دست آوردیم.
امروز كه ما با شما داریم صحبت می‌کنیم، خوشبختانه همه چیز در جای خودش قرار دارد و مملكت شكل منطقی به خود گرفته، یعنی نهادهای انقلابی و دولت و مردم هر كدام در جای خود به سوی هدف مشتركی حركت می‌کنند.
س: نقش رهبری الهی امام امت را در پیروزی و تداوم انقلاب اسلامی چگونه ارزیابی می‌کنید و تحلیل شما از موضع گیری های سیاسی ایشان در موارد مختلف در طول چندین سال مبارزه، چه پیش از پیروزی انقلاب و چه پس از آن، چیست؟
ج: بدون شك نقش امام یك نقش تعیین كننده بود، یعنی نقش یك رهبر به معنای واقعی كلمه و رهبر مفهومی ست آمیخته از معلم، راهنما، مرشد و فرمانده، كه همه‌ی اینها در مجموع می‌شود رهبر. و امام خمینی این نقش را به طور كامل در قبل و بعد از پیروزی انقلاب ایفا كردند. موضع گیری های سیاسی ایشان اكثراً موضع گیری های دقیق و دوراندیشانه بوده است؛ به نحوی كه در مواردی انسان به حیرت دچار می‌شود. مثلاً برخی از اوقات می‌دیدیم امام یك موضعگیری می‌کرد كه برای شنونده در حین شنیدن