سوال: وحیی که بر پیامبران می شود چه تفاوتی با وحی بر دیگر موجودات دارد و اینکه خداوند می فرماید ما به زنبور عسل وحی کردیم منظور چیست؟
جواب: وحی یک نوع هدایت است و هدایت گاهی غریزی است مانند زنبور عسل که می فرماید ما زنبور عسل را چنان آفریده ایم و در درون خودش یک نوع هدایت و یک نوع غریزه قرار داده ایم که به طرف این گل می رود و این گل را می مکد و عسل می سازد. پس یک نوع پیام الهی است که به صورت غریزه در سرشت زنبور عسل جای داده. یک نوع دیگر از وحی، وحیی است مانند وحیی که به مادر حضرت موسی کرده که بچه اش را شیر بدهد و بگذارد کنار رودخانه که این وحی هم غیر از وحی پیامبران است و یک اشراق و الهام روحی است که یک پیام به دل می رسد و راه را باز می کند.
پس وحی به معنای اعم هر نوع هدایتی است که از طرف خداوند نسبت به یک فرد یا نسبت به یک حیوان یا نسبت به یک انسان انجام می شود اما به اصطلاح کلامی خاصش یعنی آن پیامی که از طرف خدا به فرد مبعوث و برای هدایت مردم نازل می شود. آن آگاهی خاصی که خود پیامبر می گوید یک چیز دیگر است. یعنی وقتی خود پیغمبر می خواهد حرف بزند شما آن خطبه های پیغمبر اکرم را که خودش طرح کرده و گفته با آیات قرآن مقایسه کنید می بینید که از نظر سبک ادبی و عمق فلسفی خیلی فرق دارد. آن خطبه ها خلاقیت ذهن خودش است اما این یک چیز دیگر است و این مجموعه، این پیام بدون اینکه رابطه ای با خلاقیت فکری پیغمبر و با آن فرهنگ توحید بشری داشته باشد و از آنها مایه بگیرد یا بخواهد بسازد.
حس ما آن چیزی است که از کتاب ها می گیریم و عقل ما آنچه را که خودمان به وجود می آوریم و کشف می کنیم اما وحی وراء آن چیزی است که در فرهنگ قومی آن روز پیغمبر اکرم، در کتاب ها و در فلسفه ها و در علم کلام و هرچه که بشر داشته وجود داشته و لذا حس نبود و تعقل هم نبود برای اینکه تمام گفته ها و حرف ها و استدلال های پیغمبر به پای قرآن نمی رسد و این وحی نه مستند به اندیشه است و نه مستند به یافته های خارجی بلکه یک پیام است که از جانب خدا نازل شده است.
سؤال: کدام قسم از ایده آلیسم مورد نظر و تائید اسلام است؟