می کند و یحیی و یمیت و زنده می کند و می میراند. یعنی وقتی که ما ارادۀ ازلی و مشیت الهی برایمان تجلی کرد، دیگر مسئله حل می شود یعنی یک عامل نیرومندی که هم عامل فناست و هم عامل بقاء است. او هم عامل ابداء است و هم عامل ابداع، آمده توی کار و مسئله را حل کرده.
آن کسی که مادۀ ازلی را منهای الله و منهای ارادۀ ازلی خدا باور دارد و می خواهد در درون جهان حل مسئلۀ را پیدا کند از این طرف می گوید که جهان متحرک است تغییر و تکامل پیدا می کند، دوره و مرحله دارد و از آن طرف هم می گوید جهان ازلی است و همیشه بوده، در جواب و حل مسئله می ماند و عجیب است کسانی که سخت با ایده آلیسم مخالفند و در رد ایده آلیسم می گویند که دیگران یعنی غیر مادی ها با تصورات ذهنی شان دلخوش هستند، مثلا خدا را که معتقد هستند با تصور ذهنی خودشان دلخوش هستند و لذا اصالت را می دهند به ذهن و آن تصورات ذهنی، ولی ما که رئالیست هستیم، واقع گرا هستیم، و حقیقت را می بینیم و می گوییم که جهان از یک مادۀ ازلی درست می شود اما خودشان از همه ایده آلیست تر هستند – مگر مادۀ ازلی غیر از ایده است؟ و اثبات هم نتوانسته اند بکنند که مادۀ ازلی را از کجا فهمیدند و از کجا ثابت کردند که یک مادۀ ازلی بوده که حقیقت مادۀ جهان است و همیشه بوده؟ و جز اینکه آمده اند و برای حل مشکل خودشان یک تصور ذهنی بافته باشند و با یک تصور ذهنی و با یک مخلوق ذهنی آمده باشند بزرگترین مشکل فلسفی جهان را حل کنند کاری نکرده اند.
ماده ازلی که قابل اثبات نیست، یعنی هیچ یک از اصول فیزیک و شیمی و محاسبات ریاضی، تجربه ها و مشاهدات و تمام آن مسائلی را که آنها در بحث شناخت قائل هستند نمی تواند ثابت کند که ماده ازلی است. او می گوید از راه شیمی و فیزیک و محاسبۀ ریاضی می توانیم بفهمیم، ما می گوییم بسیار خوب از راه محاسبات ریاضی می توانیم حساب کنیم که این جهان از کی شروع به جهان شدن و پدید آمدن و تنوع کرده. فرض کنید آنقدر محاسبات ریاضی دقیق باشد و بتوانند کشف کنند که از صد میلیارد سال قبل این دگرگونی ها و شکل گرفتن جهان شروع شده. بعد می رویم سراغ آن موقعی که آن ماده بوده، و می گوییم چطور شد که این ماده پیدا شده و چطور شده که حرکتش شروع شده؟